Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời lúc 9h47'ngày 2/9/1969. Bên cạnh Người lúc lâm chung là tập thể Bộ Chính trị, những học trò xuất sắc và cộng sự thân cận của Người.
Ngay chiều ngày 3-9-1969, Bộ Chính trị quyết định triệu tập Hội nghị bất thường Ban Chấp hành Trung ương Đảng họp vào để bàn và quyết định việc tổ chức Lễ quốc tang Hồ Chủ tịch với nghi thức trọng thể nhất, đồng thời quyết định công bố Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Ngày 9/9/1969, Lễ quốc tang Chủ tịch Hồ Chí Minh được cử hành trọng thể tại Quảng trường Ba Đình lịch sử. Di chúc của Người đã được Bộ Chính trị giao cho Nhà xuất bản Sự thật xuất bản và công bố cùng ngày quốc tang với số lượng lớn, được trình bày, in ấn trang trọng, tiện ích trong sử dụng và bảo quản được lâu dài, có thể xem như đỉnh cao của công nghệ in ở nước ta thời kỳ đó. Cùng với việc xuất bản thành sách, sau Lễ quốc tang, Di chúc của Người được nhiều tờ báo từ Trung ương đến địa phương đăng tải, công bố cả bút tích Di chúc của Người trên trang nhất.
Cùng với việc công bố Di chúc, ngày 29-9-1969, Bộ Chính trị raChỉ thị số 173-CT/TW về đợt sinh hoạt chính trị: "Học tập và làm theo Di chúc của Hồ Chủ tịch".
Ở chiến trường, năm 1970, Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam đã tổ chức in Di chúc của Người tại cơ sở in bí mật ởSài Gòn và phát hành rộng rãi ở vùng giải phóng và các đơn vị lực lượng vũ trang.
Khi vĩnh biệt chúng ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ để lại cho toàn Đảng, toàn quân và toàn dân một nhân cách lớn, một tư tưởng lớn, một sự nghiệp lớn và một thời đại đột xuất, rực rỡ trong lịch sử dân tộc - thời đại Hồ Chí Minh, mà Người còn để lại bản Di chúc lịch sử. Đảng ta xem đây là một trong những văn kiện quan trọng nhất trong di sản tư tưởng mà Người dặn lại cho Ban Chấp hành Trung ương Đảng và các thế hệ người Việt Nam.
Ngày 9-9-1969, tại Lễ truy điệu trọng thể Chủ tịch Hồ Chí Minh, thay mặt Ban Chấp hành Trung ương Đảng, đồng chí Bí thư thứ nhất Lê Duẩn hứa trước anh linh Người: Nén đau thương thành hành động cách mạng, anh dũng phấn đấu, hăng hái vươn lên, đạp bằng mọi trở lực, chông gai, quyết tâm đánh thắng hoàn toàn giặc Mỹ xâm lược, quyết tâm xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, thực hiện lời thề danh dự trong giờ phút vĩnh biệt thiêng liêng này.
Bản bút tích di chúc Bác Hồ đề "Tuyệt đối bí mật".
Tiếp tục sự nghiệp Người để lại, tập thể Bộ Chính trị - những học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh - đã kiên định lãnh đạo đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta đến ngày toàn thắng vào mùa Xuân năm 1975 lịch sử, thu giang sơn về một mối, thống nhất nước nhà về mặt nhà nước (1976), thực hiện trọn vẹn lời hứa trước anh linh Người.
Ngay sau khi Người qua đời, cũng như sau ngày thống nhất đất nước, căn cứ vào Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta đã có nhiều chủ trương, chính sách lớn để thực hành đoàn kết trong Đảng, dân chủ rộng rãi, thường xuyên phê bình và tự phê bình, giáo dục cán bộ, đảng viên thấm nhuần đạo đức cách mạng, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư; chăm lo giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ vừa "hồng", vừa ''chuyên"; tiến hành nhiều kế hoạch phát triển kinh tế, văn hoá - xã hội, v.v. để không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân; tích cực hoạt động, góp phần đắc lực vào việc khôi phục khối đoàn kết trong phong trào cộng sản quốc tế... như Người căn dặn.
Trên cơ sở quyết định của Bộ Chính trị, các cơ quan lưu trữ, bảo tàng, viện nghiên cứu, học viện, nhà trường đã tiến hành nghiêm túc việc biên dịch, sưu tầm toàn bộ các bài nói, bài viết, bút tích của Người một cách có hệ thống.
Ngày 7/1/1978, Bộ Chính trị ra Nghị quyết số 07-NQ/TW về việc xuất bản Hồ Chí Minh Toàn tập, thành lập Hội đồng chỉ đạo việc biên tập và xuất bản do đồng chí Trường Chinh làm Chủ tịch. Bộ Hồ Chí Minh Toàn tập xuất bản lần thứ nhất gồm 10 tập, kéo dài trong 10 năm, từ năm 1980 đến cuối năm 1989 thì hoàn thành. Văn bản cuối cùng của tập 10 in bản Di chúc đã được báo Nhân Dân công bố ngày 10-9-1969, Hội đồng xuất bản bộ sách đánh giá: Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những văn kiện quan trọng nhất trong di sản tư tưởng quý báu của Người để lại, là ánh đuốc soi đường cho toàn Đảng, toàn dân ta và các thế hệ mai sau.
Di chúc đã thể hiện cao độ tinh thần trách nhiệm của Người đối với Đảng, với sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, với thế hệ trẻ, với các tầng lớp nhân dân ta và phong trào cộng sản và công nhân quốc tế; phản ánh tập trung những tư tưởng, tác phong, đạo đức và tình cảm cao đẹp của Người.
(Còn tiếp)
Đón đọc Phần 2: Hồi ký Bác Hồ viết di chúc của ông Vũ Kỳ, thư ký riêng của Bác và việc công bố những vấn đề mới trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
TS Lưu Trần Luân
*Trưởng ban sách Kinh điển - Lý luận, NXB Chính trị Quốc gia.
Trong lễ tang của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đồng chí Lê Duẩn - Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam đọc lời điếu và công bố Di chúc của Người.
Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh
(công bố năm 1969)
VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
-------------------------
Cuộc chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hy sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn.
Đó là một điều chắc chắn.
Tôi có ý định đến ngày đó, tôi sẽ đi khắp hai miền Nam Bắc, để chúc mừng đồng bào, cán bộ và chiến sĩ anh hùng, thǎm hỏi các cụ phụ lão, các cháu thanh niên và nhi đồng yêu quý của chúng ta.
Kế theo đó, tôi sẽ thay mặt nhân dân ta đi thǎm và cảm ơn các nước anh em trong phe xã hội chủ nghĩa, và các nước bầu bạn khắp nǎm châu đã tận tình ủng hộ và giúp đỡ cuộc chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta.
*
* *
Ông Đỗ Phủ là người làm thơ rất nổi tiếng ở Trung Quốc đời nhà Đường, có câu rằng "Nhân sinh thất thập cổ lai hy", nghĩa là "Người thọ 70, xưa nay hiếm".
Nǎm nay, tôi vừa 79 tuổi, đã là lớp người "xưa nay hiếm" nhưng tinh thần, đầu óc vẫn rất sáng suốt, tuy sức khoẻ có kém so với vài nǎm trước đây. Khi người ta đã ngoài 70 xuân, thì tuổi tác càng cao, sức khoẻ càng thấp. Điều đó cũng không có gì lạ.
Nhưng ai mà đoán biết tôi còn phục vụ cách mạng, phục vụ tổ quốc, phục vụ nhân dân được bao lâu nữa?
Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lênin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.
TRƯỚC HẾT NÓI VỀ ĐẢNG - Nhờ đoàn kết chặt chẽ, một lòng một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc, cho nên từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta hǎng hái đấu tranh tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.
ĐOÀN KẾT là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của dân ta. Các đồng chí từ Trung ương đến các chi bộ cần giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình.
Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng. Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau.
Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thực sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân.
ĐOÀN VIÊN THANH NIÊN ta nói chung là tốt, mọi việc đều hằng hái xung phong, không ngại khó khǎn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chǎm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa "hồng" vừa "chuyên".
Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết.
NHÂN DÂN LAO ĐỘNG ta ở miền xuôi cũng như ở miền núi, đã bao đời chịu đựng gian khổ, bị chế độ phong kiến và thực dân áp bức bóc lột, lại kinh qua nhiều nǎm chiến tranh.
Tuy vậy, nhân dân ta rất anh hùng, dũng cảm, hǎng hái, cần cù. Từ ngày có Đảng, nhân dân ta luôn luôn đi theo Đảng, rất trung thành với Đảng.
Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và vǎn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân.
CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ có thể còn kéo dài. Đồng bào ta có thể phải hy sinh nhiều của, nhiều người. Dù sao, chúng ta phải quyết tâm đánh giặc Mỹ đến thắng lợi hoàn toàn.
Còn non, còn nước, còn người, Thắng giặc Mỹ, ta sẽ xây dựng hơn mười ngày nay!
Dù khó khǎn gian khổ đến mấy, nhân dân ta nhất định sẽ hoàn toàn thắng lợi. Đế quốc Mỹ nhất định phải cút khỏi nước ta. Tổ quốc ta nhất định sẽ thống nhất. Đồng bào Nam Bắc nhất định sẽ sum họp một nhà. Nước ta sẽ có vinh dự lớn là một nước nhỏ mà đã anh dũng đánh thắng hai đế quốc to - là Pháp và Mỹ; và đã góp phần xứng đáng vào phong trào giải phóng dân tộc.
VỀ PHONG TRÀO CỘNG SẢN THẾ GIỚI - là một người suốt đời phục vụ cách mạng, tôi càng tự hào với sự lớn mạnh của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế bao nhiêu, thì tôi càng đau lòng bấy nhiêu vì sự bất hoà hiện nay giữa các đảng anh em!
Tôi mong rằng Đảng ta sẽ ra sức hoạt động, góp phần đắc lực vào việc khôi phục lại khối đoàn kết giữa các đảng anh em trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa quốc tế vô sản, có lý, có tình.
Tôi tin chắc rằng các đảng anh em và các nước anh em nhất định sẽ phải đoàn kết lại.
*
* *
VỀ VIỆC RIÊNG - Suốt đời tôi hết lòng hết sức phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Nay dù phải từ biệt thế giới này, tôi không có điều gì phải hối hận, chỉ tiếc là tiếc rằng không được phục vụ lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa.
Sau khi tôi đã qua đời, chớ nên tổ chức điếu phúng linh đình, để khỏi lãng phí thì giờ và tiền bạc của nhân dân.
*
* *
Cuối cùng, tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng.
Tôi cũng gửi lời chào thân ái đến các đồng chí, các bầu bạn và các cháu thanh niên, nhi đồng quốc tế.
Điều mong muốn cuối cùng của tôi là: Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới.
Hà nội, ngày 10 tháng 5 nǎm 1969
Hồ Chí Minh
(Theo Bác Hồ viết tài liệu Tuyệt đối bí mật-NXB Lý luận chính trị. Tuần Việt Nam dẫn lại theo Báo điện tử Đảng Cộng sản)