Thu Quế óng ả, mịn màng, một gương mặt được nhiều đạo diễn săn đón, mời mọc. Không hiểu đó là may hay không may, nhưng Thu Quế luôn khẳng định mình trong các vai chính diện, khắc họa sâu sắc về tính cách, cung bậc và chiều sâu nội tâm nhân vật. Chị diễn mà như không diễn, chân thật, hồn nhiên, đôi khi ngơ ngác. Không quá tham vọng, không quá cầu toàn, ở ngoài đời, người phụ nữ ấy biết bằng lòng với những gì mình đã có, để rồi hạnh phúc cứ tự đến, mỉm cười...
Duyên nợ với vai “bạc phận”
Vốn là diễn viên của Đoàn kịch Quân khu 2, duyên nợ đưa chị sang biên chế Đoàn kịch Quân đội. Người ta biết chị qua các vai diễn trên sân khấu như Nhật Lệ trong “Dòng sông ký ức” - vai diễn mang lại cho chị giải Diễn viên xuất sắc năm 1999 của Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam. Năm 2003, cái tên Thu Quế lại được xướng lên với giải Nhì Tài năng trẻ toàn quốc. Vai Yến - nữ bác sĩ chiến trường trong “Bản hùng ca linh thiêng” ở Hội diễn sân khấu chuyên nghiệp cuối 2009 cũng mang lại cho chị một Huy chương vàng.
Người ta còn quen mặt chị trong lĩnh vực Điện ảnh với những bộ phim nhựa như: “Chuyện cổ tích tuổi 17”, “Thành phố tôi yêu”, “Bản tình ca trong đêm”, “Dòng sông phẳng lặng”, “Cô gái mang tên dòng sông”... Rồi lần đầu tiên Hãng phim SBS của Hàn Quốc mời một diễn viên Việt Nam hợp tác, cô Quế của Đoàn kịch Quân đội lại soán luôn cái vinh dự ấy. Và đạo diễn đã không nhầm khi lựa chọn Thu Quế, diễn xuất của chị thực sự để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp trong lòng các bạn diễn cũng nhu khán giả xứ Hàn.
Nói về các vai diễn của mình trên phim truyền hình, Thu Quế cười bảo: “Nhiều không nhớ hết. Lúc đầu còn ghi trong sổ để nhớ, sau phần thì nhiều, phần thì bận công việc nên quên không ghi nữa. Tất nhiên, khi đã vào nghiệp diễn hàng chục năm rồi thì có vai hài lòng, có vai chưa”.
Không hiểu đó là may hay không may, nhưng Thu Quế luôn khẳng định mình trong các vai chính diện. Chị nhanh thuộc thoại và lấy cảm xúc tốt, biết cách làm cho các vai dở hay hơn lên và các vai hay thì gây ấn tượng, không dễ quên trong lòng khán giả. Vì vậy các đạo diễn khi giao vai cho chị ít phải bận tâm về nhân vật.
Còn nhớ, nữ diễn viên có vẻ đẹp kín đáo này từng hóa thân một cách thuyết phục vào vai Thoa, cô vợ cả trong phim “Vị tướng tình báo và hai bà vợ”. Nhân vật của Thu Quế phải chịu nhiều hi sinh, mất mát đã khiến chị khóc hết nước mắt khi diễn. Kể về vai diễn trong phim, Thu Quế xúc động: “Thoa mang trong mình hình ảnh người phụ nữ Việt, tần tảo một nắng hai sương, một nách nuôi hai con nhỏ lớn lên trong sự hắt hủi của bao người vì chồng bị mang tiếng là kẻ đào ngũ. Tuy khóc nhiều, nhưng mỗi lần đều có một cảm xúc riêng, một hoàn cảnh riêng nên tôi không cảm thấy bị nhàm chán, trái lại như chính mình đang trải qua những nỗi đau rất thật ấy của cuộc đời”.
Nhiều lần vào vai nhà báo hoặc vợ của nhà báo, Thu Quế diễn rất đạt tâm trạng giằng xé của một người đàn bà đẹp trước những cám dỗ đến từ cuộc sống. Vào vai nhà báo Hương Bình trong “Không gian đa chiều”, Quế không chỉ thể hiện đạt sự sắc xảo của một ký giả khi thu thập tài liệu, viết bài mà còn diễn rất đạt cảnh người vợ bị lừa dối. Trong bộ phim “Những giấc mơ dài”, Thu Quế vào vai Mai - một phóng viên phụ trách mảng gia đình từng tư vấn cho rất nhiều người nhưng lại không gỡ nổi những rắc rối, phiền muộn đến từ cuộc sống gia đình mình. Là kẻ từng lầm lỡ rồi tìm được hạnh phúc vì quá đẹp, Mai đã để hạnh phúc vuột khỏi tay mình. Trong những rắc rối đến từ cuộc sống, nhan sắc luôn là con dao hai lưỡi và Thu Quế bằng ngoại hình, cách diễn đã thuyết phục khán giả tin vào điều đó.
Vóc dáng ấy, vẻ đẹp ấy lại “xô đẩy” Quế vào vai Liên trong “Những kẻ lãng mạn”. Là người đàn bà trong mộng của nhiều gã đàn ông, cô giáo Liên phải ngừng việc lên lớp khi chồng vướng vào vòng tù tội. Không thu nhập, Liên phải vươn ra thị trường để làm ăn, buôn bán. Vẻ đẹp đằm thắm của Liên đã giúp cô nhiều lợi thế khi luôn được đàn ông sẵn sàng giúp đỡ. Nhưng cũng chính vẻ đẹp ấy đã làm Huyền - cô em họ phải đau khổ khi Cương - người cùng đầu tư và là bồ của Huyền bị choáng. Một phụ nữ đẹp như Liên cũng không thể tìm được hạnh phúc khi trái tim luôn lỗi nhịp. Liên không yêu những người đàn ông hào hoa vây quanh cô mà lại mê chàng làm thuê vừa ở tù về.
Ký ức những ngày sống xa nhà
Mới gặp, nhìn cung cách nền nã, có phần lắng sâu của chị, tôi đã chắc mẩm Thu Quế thuộc típ phụ nữ trầm lặng, nhưng chỉ nói chuyện dăm ba câu, tôi nhận ra Thu Quế nói... rất khỏe và khiến người đối diện luôn phải bật cười với cách kể chuyện hài hước của mình. Hỏi ra mới biết, chị cũng là cây hoạt náo viên, là trung tâm gây cười cho mọi người ở đoàn.
Cất tiếng khóc chào đời vào một sáng mùa thu tại phố Lò Đúc, nhưng năm Quế lên 3 tuổi, bố công tác ở trường nội trú dân tộc Việt Trì (Phú Thọ) nên cả nhà cũng lên theo. Hàng ngày, chị chơi cùng trẻ con nông thôn, lũ trẻ nom nhếch nhác mà chị vẫn còn nhớ rõ như in, vì dù sao gia đình chị vẫn là cán bộ từ Hà Nội, điều kiện vật chất cũng dư dả hơn các bạn vùng quê. Rồi 6-7 tuổi,chị cũng biết bắt chước lũ bạn tự đan len, mũi lên mũi xuống rồi buộc túm một đầu thành cái mũ để tự đội, biết đi vớt bèo cho lợn tối mờ mịt mới về đến nhà, khiến mẹ chị chưa lần nào đánh con vì nhìn con nhem nhuốc lôi thôi, xót con quá mà phải cho chị ăn đòn.
Nếu như những năm tháng ở nông thôn đã cho chị sự bình dân, giản dị thì nề nếp con gái Hà Nội gốc ăn sâu vào tính cách cho chị một phong thái khoan thai, đài các, nhẹ nhàng. Với làn da trắng, mái tóc dài và khuôn mặt khả ái, Thu Quế từng lọt vào danh sách 10 người đẹp của Thủ đô khi vừa tuổi 20. Ở Quế, có thể tìm thấy sự giao hòa giữa mong manh và quyết liệt, giữa dịu dàng và cứng rắn. Bao nhiêu năm sống trong môi trường nghệ thuật hào nhoáng, bao lần đứng trên sân diễn chói lòa ánh vinh quang nhưng Thu Quế vẫn là cái tên mang lại nhiều thiện cảm cho đồng nghiệp và bạn bè.
Chị bảo mình mang nhiều duyên nợ với miền đất Quảng Bình nắng gió. Hồi đóng phim “Cô gái mang tên dòng sông”, chị vào vai người đàn bà bất hạnh, mang thai đứa con gái, ngày ngày đau khổ chờ đợi chồng. Thời gian ấy, chính Thu Quế cũng không biết chị đang mang thai con gái đầu lòng được gần một tháng tuổi. Một lần, đoàn của chị về lại đất Quảng Bình nhân ngày thương binh liệt sĩ. Bước chân bồi hồi đưa Thu Quế tìm về gia đình người phụ nữ năm xưa đoàn phim đã dừng chân. Cảnh xưa nay đã khác nhiều, nhưng con người thì vẫn lam lũ, quay quắt giữa cái nóng tháng 7 mặn mòi. Chị bật khóc trước gia cảnh đáng thương của người phụ nữ ba con, chồng đã mất trong một lần đi biển, ngày ngày chỉ trông chờ vào dăm ba chục đi bán mắm. Rồi chị quyết định đón đứa con gái út về giúp việc cho gia đình. Gọi là giúp việc nhưng Thu Quế thương yêu đứa trẻ như con cháu trong nhà.
Nặng tình thì dễ yếu đuối. Nhưng có lẽ chính môi trường quân đội đã tôi luyện cho Thu Quế khả năng chịu đựng và bản lĩnh trong cuộc sống. Chị kể, 14 tuổi, chị đã thoát ly gia đình vào sống trong đoàn nghệ thuật quân đội. 5h sáng đã phải tập thể dục, rồi đi học, rồi những bữa cơm lính mà chị ấn tượng nhất là có một nồi xì dầu, ai ăn thì tự múc, miếng thịt lợn ba chỉ thì mỏng tang toàn mỡ, mùa hè thì còn đỡ, đến mùa đông thì bỏ ra mấy phút là phần mỡ đông trắng lại. Với cô bé 14 tuổi thì môi trường quân đội đó có vẻ khắc nghiệt hơn đối với một số bạn cùng lớp.
Những năm 1984-1985, khi chiến tranh biên giới phía Bắc vẫn còn ác liệt, mới 15 tuổi nhưng chị đã cùng đoàn nghệ thuật đi biểu diễn ở miền núi Hà Giang lạnh lẽo. Đêm vừa diễn xong, hạ sân khấu xuống thì cũng đúng lúc bom ném tung cả bãi đất. Những chuyến đi ấy cũng để lại cho chị trận sốt rét nhớ đời.
Hồi tưởng lại, chị vẫn còn nguyên sự xúc động: “Mình khổ, nhưng người dân ở đó còn khổ hơn”. Bao lần, trời mưa lâm thâm, trên sân khấu còn có mái che, ở dưới chỉ là bãi đất trống, thế mà bộ đội và người dân vẫn đến, kê dép ngồi xem và cổ vũ rất nhiệt tình. Những lúc ấy, tình đồng chí, đồng đội, tình người và tình yêu nghề càng thôi thúc Thu Quế hết mình cho những vai diễn. Diễn say sưa như để trả nợ cho những mối ân tình.
Sớm xa nhà, nhiều bỡ ngỡ, thậm chí cả những nghiệt ngã đã buộc Quế phải đối mặt, vượt qua. Thu Quế còn nhớ lúc đó lớp có 5 người con gái, Thu Quế là một trong hai người ít tuổi nhất và xinh xắn nhất lớp. Người đầu tiên được gọi đi đóng phim điện ảnh cũng là Thu Quế (phim “Chuyện cổ tích dành cho tuổi 17”). Nhưng những bạn cùng lớp lại không vui khi thấy người khác hơn mình, mà thường là ghen ghét, nói xấu và đố kị lẫn nhau. Rồi những lần đi diễn, cô bé Thu Quế cũng lủi thủi mang vác đồ một mình, chẳng dám nhờ ai giúp đỡ, vừa làm việc lặt vặt của đoàn, vừa diễn kịch.
Không phải lúc nào cũng được chỉ bảo, Thu Quế cũng từng mắc phải những thiếu sót, nhưng điều mà Thu Quế nhận được lúc đó chỉ là những lời kiểm điểm, những quy tắc, luật lệ chứ không bao giờ nhận được sự sẻ chia, khuyên nhủ. Giá như những ngày ấy, người lớn cảm thông, nhìn tuổi trẻ với một con mắt thoáng đạt, vị tha bằng lòng nhân ái hơn nữa... Thời điểm đó, có những hôm Thu Quế khóc ròng, đến mức đau mắt. Nhưng rồi trải qua tất cả những điều ấy khiến Thu Quế học được nhiều điều, chị không ngại khó, ngại khổ, không thấy việc gì trong cuộc sống là khó khăn. Và đến giờ, nghị lực của chị lại là chỗ dựa cho chồng mình, cho bố mẹ và gia đình, ít nhất, là về mặt tinh thần.
Với các em diễn viên trẻ mới vào nghề, Thu Quế thật sự yêu thương, chỉ bảo tận tình cho các em về nghề nghiệp cũng như lối sống, không phải để gây cảm tình, mà là một phần bù đắp cho nước mắt của tuổi trẻ chị đã phải rơi quá nhiều, chỉ vì sự cô độc, đố kị, khắt khe của những tường rào mà con người tự dựng ra cho nhau. Vì Thu Quế tin “gieo nhân nào gặt quả đấy”, con gái lớn của chị cũng đã đến tuổi 18, sắp sửa phải ra đời, chị cũng mong muốn cho con sẽ nhận được lòng nhân ái và sự giúp đỡ của mọi người...
Thế gian... được cả vợ chồng
Sống giản dị và biết bằng lòng với những gì mình đã có giúp nữ nghệ sĩ nhiều truân chuyên trên màn ảnh có một cuộc sống bình yên giữa đời thường. Sau khi sinh con gái đầu lòng Hà Vi năm 1996, đôi vợ chồng Thu Quế-Phạm Cường dành nhiều thời gian hơn để phấn đấu cho sự nghiệp. Cả hai đều đã đạt danh hiệu NSƯT, đã có hàng loạt vai diễn để đời, có sức sống và để lại dấu ấn đậm nét trong lòng khán giả. Thu Quế tự nhủ sẽ “cài số lùi” về hậu phương chăm sóc gia đình, sinh thêm em cho Hà Vi và đồng thời, tạo điều kiện để cho chồng toàn tâm, toàn ý phát triển sự nghiệp.
Dự định là thế, nhưng thực hiện có thành công hay không đôi khi còn phụ thuộc vào... ý trời. Sau thời gian dài kế hoạch, dự định sinh nở của Thu Quế không như mong muốn. Chị tâm sự: “Lúc mình muốn sinh con mà mãi chưa thấy gì thì kinh khủng lắm. Tôi gần như rơi vào tình trạng stress của người hiếm muộn. Tôi tự nhủ, mình giờ đây không phải giàu sang gì nhưng cuộc sống đã ổn định, sự nghiệp thuận lợi, vợ chồng hạnh phúc, yêu thương nhau, đồng lòng xây dựng mái ấm... Còn mỗi chuyện sinh thêm con nữa thôi. Lo lắm!”.
Thế rồi điều kỳ diệu đã đến, tổ ấm của vợ chồng Thu Quế-Phạm Cường đã có thêm thành viên mới. Năm 2007, cu Dế chào đời trong vòng tay yêu thương của cả gia đình nghệ sĩ này, trong sự mong mỏi đến vô bờ của bố Cường, mẹ Quế.
Trong nếp sống gia đình, Thu Quế rất coi trọng bữa ăn tối. Vì thế chị luôn tạo cho bữa ăn tối trở thành nếp sinh hoạt không thể thiếu của gia đình, cũng là cách để chồng chị luôn muốn trở về ăn bữa tối với cả nhà và các con có thời gian chia sẻ những hoạt động trong ngày của chúng. Chị nghĩ rằng nếu cha mẹ mà đi chơi hoặc quá bận việc, không ăn tối chung với con thì sẽ rất khó gần gũi các con, và rất khó để chúng nghe lời khuyên bảo của cha mẹ khi cần.
Thu Quế không chỉ có biệt tài nữ công gia chánh, chị còn có thể làm một số các công việc gia đình mà thường là nhiệm vụ dành cho cánh mày râu như sửa điện, thay bóng đèn... Năm ấy, đôi vợ chồng Quế-Cường được phân một căn hộ tập thể mới nhưng vẫn phải sửa sang lại. Thu Quế kể: “Anh Cường phải tranh thủ buổi tối và ngày nghỉ để ốp gạch chỗ nấu ăn cho sạch sẽ. Anh ấy làm chưa xong thì phải đi công tác gấp. Nhìn cái bếp được ốp gần hoàn thiện, chỉ còn thiếu 1-2 viên gạch nữa là xong mà ngán ngẩm. Đợi chồng thì biết đến bao giờ? Nhìn ngắm một hồi, tôi đem gạch ra ngoài hiên ngồi mài viên gạch vừa vặn rồi tự ghép nốt vào. Thế mà hoàn thiện nhé. Anh Cường đi công tác về, ngạc nhiên lắm nhưng không nói gì, cũng không khen vợ tiếng nào, nhưng mà tôi biết thừa là anh ấy rất phục vợ đấy”.
Dù Thu Quế là người vợ đảm đang, tháo vát nhưng cặp đôi này không giống với khuôn mẫu “thế gian được vợ hỏng chồng” mà các cụ vẫn đúc kết từ xưa đến nay. Phạm Cường không những không “hỏng” mà còn tháo vát “ngang ngửa” vợ mình. Thu Quế có thể hoàn toàn yên tâm khi giao con cho chồng vì Phạm Cường là mẫu đàn ông khá đảm việc nhà. Anh vẫn thường trêu vợ: “Anh có thể làm tất mọi việc của người phụ nữ trong gia đình, trừ việc... đẻ con”.
Cách đâu không lâu, vợ chồng Thu Quế mua được mảnh đất ở gần Mỹ Đình và xây nhà riêng tại đó. Khi gia đình anh chị chuyển ra nhà mới chỉ có anh em, bạn bè, đồng nghiệp biết. Thế nên lắm lúc đọc báo, Thu Quế vẫn hay giật mình hỏi chồng: “Ơ, sao anh trả lời phỏng vấn thế nào mà báo vẫn viết vợ chồng mình sống trong căn hộ tập thể chật chội và vẫn đun bếp than tổ ong thế này?”. Kết quả là, anh chị nhận được nhất nhiều lời động viên từ phía khán giả, vì mọi người cho rằng vợ chồng họ mải làm nghề, lương ba cọc ba đồng nên đời sống mãi chẳng khá nổi, thời buổi này mà vẫn còn đun bếp than tổ ong. Một khán giả gửi thư chia sẻ: “Tôi rất trân trọng và mến mộ tâm huyết nghề nghiệp của anh chị. Anh chị yên tâm, trước sau gì rồi đời sống khá lên...”. Dù không thanh minh nhưng đọc những chia sẻ ấy, vợ chồng Thu Quế xúc động lắm.
Hỏi Thu Quế: “Ai cũng khen anh Cường có nụ cười hút hồn các cô gái, điều ấy đã bao giờ trở thành sự “lo ngại” của chị?”. Thu Quế trả lời không chút đắn đo: “Anh Cường là một người sống trách nhiệm, nghiêm túc và đặc biệt rất tình cảm với gia đình, vợ con. Không phải là vợ khen chồng đâu, nhưng quả thật, tôi luôn tin tưởng chồng mình”.
Ngược lại, vốn tự lập và cá tính mạnh mẽ, cuộc sống quanh người đàn bà đẹp này lúc nào cũng có những cám dỗ, ve vãn rình rập, nhưng chị luôn đứng vững. “Tình cảm không nói trước được, nhưng cái gì cũng phải có mức độ. Trước một thú vui, cám dỗ thì nên tỉnh táo, suy xét và tự hỏi: “Có nên đánh đổi không?” để giữ gìn hành phúc gia đình mình”, Thu Quế nói.
Sự nhẹ nhõm, hồn nhiên của chị, sự sâu sắc đến đa cảm, ý thức trách nhiệm với gia đình luôn bộc lộ và được đặt lên hàng đầu... khiến mọi người cảm nhận được chị đang hạnh phúc. Và, Thu Quế đang rất trân trọng, nâng niu hạnh phúc ấy.