Ở các làng quê, “cây đa, giếng nước, sân đình” đã trở thành một hình ảnh đặc trưng quen thuộc và cũng được nhuốm màu tâm linh huyền bí. Mỗi di tích đều được gắn với một câu chuyện kỳ bí và nó được truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác. Để sau đó trở thành một truyền thuyết tồn tại giữa đời thực.
Truyền thuyết về giếng thần là một minh chứng.
Giếng thần không bao giờ cạn, phun nước hai màu
Vật báu trăm năm này thuộc về người dân bản Khộp (xã Ngọc Lâu, Lạc Sơn, Hòa Bình). Mặc cho thời tiết khô hạn thì nước ở đó vẫn đầy ăm ắp, đáy giếng phun ra 2 tia nước với 2 màu sắc khác nhau. Không những thế, vào mùa đông nước giếng trở nên ấm áp, còn mùa hè thì mát lạnh kỳ lạ. Người dân địa phương cho biết, nếu giữa trưa có nắng sẽ nhìn thấy 2 tia nước với hai màu khác nhau hoàn toàn phun lên từ đáy mạnh mẽ, một tia màu trắng tinh, một màu hồng nhạt. Hai tia nước này bắn lên từ một khe nhỏ của khúc gỗ dưới đáy giếng. Người ở đây cho rằng, đó là dòng nước thần.
Giếng thần bản Khộp, Hòa Bình
Yếu tố tâm linh thể hiện ở chỗ, đã có nhiều người ở đây không tin vào sự linh thiêng của giếng nên đã đổ chất thải xuống, chỉ vài ngày sau ốm thập tử nhất sinh. Không thầy mo, thầy lang nào chữa nổi. Có lần một thanh niên mới lớn đứng cạnh giếng chửi thề thế là bị méo mồm và nằm liệt ngay. Chữa chạy tứ phương đều không được sau có người ta mách là làm lễ xin thần giếng và múc nước giếng uống mới khỏi.
Người dân ở đây, bất kể già hay trẻ, nam hay nữ có thói quen tắm tiên ngay bên miệng giếng. Họ quan niệm rằng, làm như vậy là để không bị con ma rừng bắt đi. Theo các vị cao niên này thì dưới đáy giếng Khộp có một khúc gỗ kỳ lạ, nó được coi là khúc gỗ chấn long mạch của giếng. Khúc nhội nằm ở đáy giếng nhằm khơi long mạch cho người bản Khộp là vật yểm của thầy pháp sư sau khi đánh nhau với ma rừng, cứu người bản Khộp. Chính nhờ khúc gỗ đó mà nước hàng ngày cứ phun lên, người dân tắm nước này sẽ tránh được tà ma. Việc nước giếng không bao giờ cạn và rất ấm áp vào mùa đông, mát mẻ vào mùa hè là chuyện hoàn toàn có thật. Còn nguyên nhân nước giếng đầy là do khúc gỗ nhội đúng hay không thì còn phải chờ các nhà khoa học tìm hiểu.
Giếng nước “chữa” bệnh mất sữa của sản phụ
Làng cổ Đường Lâm là một di sản hiếm hoi còn sót lại của kiến trúc làng quê Việt Nam. Nơi đây còn lưu giữ nhiều truyền thuyết kỳ bí, trong đó có câu chuyện về Giếng Sữa. Không ai biết giếng được hình thành tự bao giờ và do ai đào. Tuy nhiên, nó đã góp mặt vào đời sống vật chất và tinh thần của người dân nơi đây. Về tên gọi đặc biệt này, các cụ già ở đây kể lại rằng, thuở xưa có một bà mẹ bồng đứa con nhỏ trở về quê. Khi đi qua nơi đây mới dùng lại nghỉ ngơi lấy sức đi tiếp. Lúc này, đứa con đang khóc ngằn ngặt vì đói sữa.
Người mẹ bé nhỏ đã quá mệt mỏi, hiếm sữa nên không biết lấy gì để dỗ đứa trẻ. Chợt cô ấy nhìn thấy giếng nước trong vắt. Đang cơn khát, bà uống một hơi dài. Uống xong, người mẹ thấy người khác lạ. Bầu ngực bà căng tràn sữa. Có sữa, đứa con ngừng khóc và mỉm cười. Từ đó, người dân nơi đây gọi là Giếng Sữa.
Do vậy, giếng là nơi ban phát lộc cho những người mẹ khan hiếm sữa nuôi con. Tương truyền, Giếng Sữa rất linh thiêng, chỉ cần thành tâm cầu xin, chỉ trong một ngày, các bà mẹ sẽ được như ý nguyện. Lễ để xin chủ yếu là những loại hoa quả, bánh kẹo hoặc đồ mặn tùy tâm mang đến.
Giếng sữa gần ruộng nhưng không hề vẩn đục
Đôi giếng kỳ lạ và huyền thoại về rắn thần
Trên khắp mọi miền đất nước có nhiều giếng được gọi là giếng thần. Nhưng chắc chắn không nơi nào có một đôi giếng diệu kì như ở nơi đây. Đó là khẳng định của một người dân khi nói về đôi giếng thần kỳ ở làng Chiềng, xã Cẩm Quý, huyện Cẩm Thủy, tỉnh Thanh Hóa. Sự kỳ bí và nhuốm màu cổ tích thể hiện ở chỗ, giếng không bao giờ cạn nước và vào mùa lũ, nước ở miệng giếng lúc nào cũng trào ra khỏi thành như nồi canh sôi. Cá, tôm, cua, rắn không biết từ đâu cứ bò lồm ngồm quanh thành giếng.
Những người già ở làng Chiềng kể, hàng năm cứ khi nào nước ở sông Bưởi đục thì nước giếng cũng đục, khiến nhiều người liên tưởng đến tích xưa, rằng rắn thần đã đào một mạch nước ngầm từ sông Ngang (tức sông Bưởi) để dẫn nước về làng. Năm 1990, trong lúc dân làng tu bổ lại giếng, do sơ ý làm rơi một ít vôi xuống nước, mà khiến cho nước trong giếng phụt lên cao khoảng 1m, đồng thời có những tiếng nổ đùng đùng. Hoảng quá, bà con phải làm lễ cúng bái. Từ đó người dân lại cho rằng, nguyên nhân của việc này có liên quan đến cái chết của con rắn - con vật mà người dân nơi đây tôn thờ là thần thánh.
Bia thờ rắn thần
Giếng thần chữa bệnh vô sinh
Ngự tại một ngôi làng có biệt danh là “làng sinh đôi” tại ấp Hưng Hiệp, xã Hưng Lộc, huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai, giếng thần đã trở thành một nơi cần đến của những cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn. Nhiều người truyền tai nhau bảo rằng nơi đây dị thường là do nguồn nước giếng của làng khác biệt với các vùng lân cận. Sở dĩ làng có biệt danh như vậy là do trong làng có rất nhiều gia đình sinh đôi. Những cặp vợ chồng muộn đường con cái, cứ đến đây xin uống nước giếng là về sẽ sinh con. Sự thực này đã được minh chứng bằng nhiều trường hợp đạt được mong muốn sau khi uống nước giếng.
Xoay quanh câu chuyện sống động về làng sinh đôi là nhưng giai đoạn được truyền miệng từ ngày xửa ngày xưa, rất lâu thời mới lập làng. Trong những câu chuyện đó, có lẽ gây ngạc nhiên nhất chính là chuyện nhà ông Trần Đình Danh, 49 tuổi, trưởng ấp Hưng Hiệp. Sinh được 4 cô con gái, vợ chồng ông Danh chịu nhiều tai tiếng không hay vì cho rằng đức ăn ở không tốt nên mới không sinh được con trai.
Ông Danh là con trưởng gánh nặng áp lực sinh đích tôn làm tròn trách nhiệm dòng họ. Đến một ngày, bà Nguyễn Thụy Thông, 51 tuổi, vợ ông Danh mơ một giấc mơ sẽ sinh đôi hai bé trai kháu khỉnh. Chẳng báo lâu sau, Trần Duy Khang và Trần Anh Khang cất tiếng khóc chào đời trong niềm vui khôn tả.
Câu chuyện về làng sinh đôi không phải là chuyện thêu dệt, quả thực không đúng vì thực tế làng này có mấy chục cặp song sinh, không một nơi nào xảy ra hiện tượng như thế. Và rồi có một số người tới xin nước về chữa bệnh hiếm muộn và nhận được kết quả bất ngờ?