Trên thế giới, có mẫu cầu thủ chỉ cho thấy tầm quan trọng khi họ không còn ở trên sân. Sergio Busquets của Barcelona là một ví dụ. Barca có và không Busquets là hai phiên bản hoàn toàn khác nhau. Ít đóng góp trực tiếp vào khâu ghi bàn, Busquets là cầu nối giữa công và thủ, điều tiết nhịp độ và giải vây cho đội nhà chỉ với vài động tác lắc hông cơ bản.

Ngày nay, những tiền vệ cầm nhịp và điều tiết đang được nhìn nhận xứng đáng với vai trò của họ hơn. V.League không phải ngoại lệ, khi những tiền vệ trung tâm như Nguyễn Huy Hùng, Đỗ Hùng Dũng, Đỗ Văn Thuận được đánh giá cao và tạo tầm ảnh hưởng đáng kể lên CLB chủ quản. HAGL của HLV Lee Tae-hoon cũng có một tiền vệ giỏi và đang đóng vai trò chìa khoá để mở ra một hướng đi mới, đó là Nguyễn Tuấn Anh.

Tuấn Anh chơi ấn tượng trong trận gặp Viettel. Cầu thủ số 11 có tới 15 lần cắt, truy cản
hay thu hồi bóng cho đội nhà, một trong số đó dẫn đến bàn thắng của Chevaughn Walsh.
Ảnh: Minh Chiến.

Có một Tuấn Anh rất khác ở Hàng Đẫy

90 phút trên sân Hàng Đẫy trước Viettel của HAGL có thể chia làm hai phần, có Tuấn Anh và không có Tuấn Anh. 68 phút cầu thủ mang áo số 11 trên sân, HAGL dẫn 2-0, chơi chắc chắn. Hơn 22 phút còn lại khi Tuấn Anh rời sân, HAGL thua 3 bàn.

HLV Lee Tae-hoon không cho rằng Tuấn Anh rời sân khiến HAGL sụp đổ, bởi ảnh hưởng của một cá nhân khó ghê gớm đến mức định đoạt số mệnh một đội bóng. Tuy nhiên, HAGL gặp khó khăn khi thiếu vắng người đội trưởng là thật.

Trận này, Tuấn Anh thực hiện 19 đường chuyền, 13 trong số đó ở phần sân nhà. Con số thấp so với trung bình 30 đến 35 đường chuyền/trận của cầu thủ này mùa trước. Bởi “Tuấn Anh tấn công” đã được chuyển hóa thành “Tuấn Anh phòng ngự”. Anh có tới 15 lần thực hiện thành công các động tác phòng ngự như cắt bóng, truy cản, đoạt bóng, con số ngang ngửa những trung vệ như Damir Memovic hay Oahimijie Kelly.

HLV Lee Tae-hoon yêu cầu học trò thiết lập hàng thủ hai tầng, và Tuấn Anh chính là điểm nối giữa tầng một và tầng hai. Anh đá neo phía trước 5 hậu vệ, đọc tình huống, che chắn cầu thủ có khả năng nhận bóng và bắt bài đường chuyền. Đây là nhiệm vụ lạ lẫm, bởi Tuấn Anh trước đây thường được giao cầm nhịp với quả bóng trong chân. Dù vậy, ở vai trò hoàn toàn mới, Tuấn Anh đã thực hiện tốt và cho thấy một màu sắc mới.

Khi Tuấn Anh rời sân, sức mạnh của HAGL bị ảnh hưởng rõ rệt với bằng chứng là các bàn thua
 liên tiếp. Ảnh: Minh Chiến.

Bàn mở tỷ số của Chevaughn Walsh ở phút 38 có dấu ấn của số 11. Anh có hai lần đọc bài đường chuyền đối thủ để đoạt bóng chỉ trong 5 giây, bẻ gãy pha lên bóng của Viettel, giúp HAGL lấy lại bóng, tổ chức tấn công và 14 giây sau, Walsh ghi bàn. Người ta sẽ nhớ đến cú sút chân trái của Walsh hay pha chọc khe thông minh của Văn Toàn, nhưng nếu không có những pha cướp bóng của Tuấn Anh, bàn thắng sẽ không đến.

Là chuyên gia điều tiết, nên Tuấn Anh giỏi đoán biết ý đồ đối thủ để ra quyết định bắt bài, giúp đội nhà phản công nhanh. Minh chứng là sau khi Tuấn Anh rời sân, đội khách thiếu những đường đoạt bóng hai để tổ chức phản công.

“Tuấn Anh là tiền vệ tổ chức, nhưng có thể tham gia phòng ngự tốt. Để cậu ấy đá tiền vệ lùi sâu như hiện nay nhằm chơi phòng ngự phản công là hợp lý. Tuấn Anh thường được nhận bóng ở vị trí thấp nhất hàng tiền vệ và thực hiện những đường chuyền kiến tạo phản công. Khi còn khoác áo U19 Việt Nam, Tuấn Anh có những đường phát động phản công rất hay cho Nguyễn Công Phượng, Nguyễn Văn Toàn băng lên”.

“Nếu HLV Lee để Tuấn Anh đá càn quét trước trung vệ nhằm kiến thiết lối chơi và thực hiện đường chuyền giúp đồng đội luồn lưng đối thủ, điều đó sẽ tạo cơ hội cho đội nhà", ông Nguyễn Thành Vinh, cựu HLV Hòa Phát Hà Nội chia sẻ với Zing.vn.

HAGL đang thay đổi từ lối chơi tấn công sang phòng ngự chủ động. Thay đổi này của HLV
Lee Tae-hoon giúp HAGL có 4 điểm sau 2 trận đầu, khởi đầu tốt nhất từ khi
lứa Tuấn Anh lên đá V.League. Ảnh: Minh Chiến.

Định nghĩa mới về phòng ngự

Thành công của HLV Pep Guardiola với Barcelona (cú ăn 6 vĩ đại) hay Manchester City (vô địch Ngoại hạng Anh liền hai năm) không dừng lại ở khía cạnh thành tích. Guardiola đã truyền bá tư tưởng mới, định nghĩa lại bóng đá hiện đại, một trong số đó là khái niệm phòng ngự.

Đội bóng phòng ngự tốt không nhất thiết phải là dồn số đông quây chặt cầu môn và phá bóng thật xa. Các đội hiện đại thậm chí có thể phòng ngự ngay khi kiểm soát bóng, và một thế trận nhịp nhàng, cơ động chính là cách phòng ngự chủ động và hiệu quả nhất.

“Khi đến HAGL, HLV Lee nhìn thấy hạn chế của đội bóng này. Họ luôn cố chơi tấn công, đá đẹp, nhưng không hiệu quả do lực lượng HAGL có hạn chế trong phòng ngự. Nhiều năm qua, HAGL luôn nằm ở nhóm đua trụ hạng. Ông Lee đã chuẩn bị ngoại binh ở những vị trí cần gia cố, nhưng quan trọng hơn, là điều chỉnh lối chơi và con người. Những trận vừa qua giúp chúng ta thấy vai trò của Tuấn Anh như thế nào”.

“Không có Tuấn Anh, HAGL gặp khó trước Than Quảng Ninh, chỉ thắng nhờ sai lầm. Khi Tuấn Anh đá trận gặp Viettel, HAGL chơi chặt chẽ, bản lĩnh, thực dụng. Lối chơi của HAGL là lấy nền tảng phòng ngự, những cầu thủ đá tiền vệ trung tâm như Tuấn Anh là rất cần thiết. Chúng ta biết phòng ngự không phải chỉ có thủ và phá bóng.

Khi đối phương gây áp lực, anh phải biết cách thoát pressing và tổ chức tấn công, chủ động nhịp điệu và không bị cuốn vào lối chơi của đối phương. Vị trí Tuấn Anh là rất cần thiết. Dù đá sơ đồ nào, lối chơi gì, Tuấn Anh cũng rất quan trọng”, ông Đoàn Minh Xương, cựu HLV Ninh Bình chia sẻ với Zing.vn.

HAGL phòng ngự bằng khả năng kiểm soát, điều tiết của hàng tiền vệ, thay vì đổ bê tông
bảo vệ khung thành. Ảnh: Minh Chiến.

Chơi thấp và tham gia phòng ngự nhiều hơn, đồng nghĩa Tuấn Anh ít cơ hội nhô cao và phô diễn những pha xử lý thương hiệu. Dù vậy, một tiền vệ giỏi phải biết thích nghi với nhiều hệ thống chiến thuật, và một trận đấu ổn định, tròn vai vẫn đáng giá hơn chỉ một vài pha xoay sở khiến khán giả tròn mắt.

“Cách chơi đó có thể làm giảm giá trị của một tiền vệ tài hoa, nhưng Tuấn Anh phải học cách thích nghi với nhiều lối chơi HLV đề ra. Cậu ấy vẫn chơi tốt ở hệ thống mới, bởi đây là cầu thủ có cái đầu và tư duy chơi bóng, kiểm soát bóng hiệu quả. Thay đổi này sẽ giúp Tuấn Anh toàn diện hơn về lối chơi”, ông Vinh khẳng định.

Tuấn Anh không chuyền nhiều, nhưng mỗi đường chuyền trên phần sân đối phương của anh đều mang lại nguy hiểm, nhờ tầm nhìn và khả năng ra quyết định tốt. Anh chỉ cần khống chế 1-2 nhịp để loại bỏ đối thủ và thực hiện rất chuẩn những pha chuyền bóng ở nhiều cự ly.

Đường phất dài cho Nguyễn Phong Hồng Duy đối mặt thủ môn đầu trận là minh chứng. Xác suất đường chuyền nguy hiểm trên tổng số đường chuyền của Tuấn Anh là 10,5%, rất ấn tượng với tiền vệ lùi sâu chủ yếu tham gia phòng ngự.

Tuấn Anh (áo đỏ) cùng Hùng Dũng ra sân 4 trong tổng số 5 trận ở vòng loại World Cup.
Tuyển Việt Nam không thủng lưới lần nào ở cả 4 trận này. Ảnh: Minh Chiến.

Giải pháp cho tuyển Việt Nam

Trở lại thời điểm tháng 5/2019, Tuấn Anh được HLV Park Hang-seo điền tên vào danh sách dự King’s Cup của tuyển Việt Nam. Một chuyên gia bóng đá có tiếng khi ấy khẳng định ông Park gọi Tuấn Anh phần nào để chiều lòng khán giả. “Nhiều người muốn Tuấn Anh lên tuyển, nên HLV Park gọi cậu ấy lên để thử, nếu không thành công thì cũng để ‘thiên hạ’ thấy là thử rồi mà không được”.

Hoài nghi dành cho Tuấn Anh là có cơ sở khi sự nghiệp cầu thủ này bị huỷ hoại bởi chấn thương. 6 năm, 12 lần nằm viện dài ngày, Tuấn Anh làm lại từ đầu ở tuổi 24. Dù vậy, HLV Park vẫn tin và nhìn thấy “điều gì đó" ở cầu thủ từng hứa với bố mình rằng chỉ cần chấn thương một lần nữa thôi, anh sẽ giải nghệ.

Niềm tin của HLV Park được đền đáp, khi Tuấn Anh hợp với Đỗ Hùng Dũng thành cặp tiền vệ trung tâm ra sân 80% số trận ở vòng loại World Cup 2022. Cũng như HAGL, tuyển Việt Nam lấy kiểm soát làm nền tảng phòng ngự, và không như Công Phượng, Xuân Trường dự bị vì phong độ kém, Tuấn Anh đã chơi ấn tượng. Điều đó cho thấy tư duy chơi bóng quan trọng ra sao với tiền vệ hiện đại.

“Từ năm 2014, Tuấn Anh đã khẳng định được tài năng chuyên môn. Số liệu cho thấy cậu ấy là cầu thủ giỏi nhất U19 Việt Nam. Sau thời gian chiến đấu với nỗi lo thể lực, chấn thương, Tuấn Anh đã trở lại và được HLV Park Hang-seo lựa chọn. Ông đã dùng nhiều tiền vệ trung tâm để xoay vòng, song khi có Tuấn Anh, ông lập tức có lựa chọn cố định”, ông Xương nhận định.

Với màn thể hiện đầy hứa hẹn ở HAGL cùng sự hòa nhập tốt với nhiều chiến thuật khác nhau, chỗ đứng trên tuyển của Tuấn Anh sẽ được củng cố, tất nhiên trong trường hợp Tuấn Anh không gặp thêm chấn thương nào.