Tổng công ty Dầu khí Hải Dương (CNOOC) (tên tiếng Anh: China National Offshore Oil Corporation, tiếng Trung: Zhōngguó Háiyáng Shíyóu Zǒnggōngsī) là một công ty dầu khí quốc gia lớn ở Trung Quốc. CNOOC là công ty lớn thứ ba sau Tổng công ty dầu khí quốc gia CNPC (công ty mẹ của PetroChina) và Tập đoàn hóa dầu Trung Quốc (Sinopec). CNOOC tập trung khai thác, thăm dò dầu thô và khí đốt ngoài khơi Trung Quốc. Đây là một trong 116 công ty nhà nước nằm dưới quyền quản lý của Ủy ban Giám sát và Quản trị Tài sản Nhà nước của Quốc vụ viện (SASAC).
Một tập đoàn thuộc hàng lớn nhất thế giới, đứng trên cả Sony của Nhật Bản và Boeing của Mỹ, vẫn còn thiếu cái gì? Theo ông Christ Faulker, qua thương vụ CNOOC mua lại công ty khai thác dầu khí Nexen của Canada, ta có thể thấy rõ cái mà CNOOC muốn.
Ngày 25/2/2013, vụ mua lại công ty Nexen với giá 15,1 tỷ USD chính thức hoàn tất sau hơn 7 tháng công bố. Đây là vụ sáp nhập một công ty nước ngoài lớn nhất từ trước đến nay ở Trung Quốc. Vụ sáp nhập đã được chính phủ Canada đồng ý vào tháng 12/2012.
Trụ sở CNOOC ở Bắc Kinh.
Với Nexen trong tay, CNOOC có thêm khu vực khai thác dầu khí ngoài khơi, đó là ở Biển Bắc, Vịnh Mexico và ngoài khơi phía tây châu Phi. Ngoài ra, CNOOC còn sở hữu các tài sản phục vụ khai thác dầu khí ở Trung Đông và Canada. Riêng tại Canada, CNOOC đã nắm quyền kiểm soát dự án cát dầu Long Lake ở tỉnh Alberta nhiều dầu mỏ, cùng với trữ lượng tương đương hàng tỷ thùng dầu ở khu vực nhiều dầu thô thứ ba thế giới. Sau vụ bán Nexen, chính phủ Canada đã tuyên bố đây là thương vụ cuối cùng kiểu này mà nước này chấp nhận. Có nghĩa là từ đó trở về sau, không có công ty nhà nước nào được nắm cổ phần lớn trong khai thác cát dầu.
Trước khi trở thành một phần của CNOOC, Nexen đã lỗ 5,9 tỷ USD trong quý 4/2012 do hoạt động yếu kém trên thị trường khí đốt Bắc Mỹ. Vậy tại sao CNOOC lại mua một công ty như vậy?
Hợp tác giữa CNOOC và các công ty nước ngoài sẽ giúp phát triển công nghệ thăm dò khí đốt và dầu ở vùng nước sâu tốt hơn. Điều này là rất cần thiết để đảm bảo nguồn cung năng lượng cho tương lai của Trung Quốc. Nhưng mục đích này dường như lại không đạt được theo ý của CNOOC. Bình luận về thương vụ mua Nexen, tờ China Digital Times cho biết, Nexen không hề có khả năng kỹ thuật mà CNOOC cần để hoạt động ở vùng nước sâu ngoài Biển Đông. Công ty Nexen chỉ là người mới đến trong lĩnh vực khai thác và thăm dò dầu ở vùng nước sâu. Nexen không hề có bất kỳ giàn khoan nào và phụ thuộc vào các nhà thầu bên ngoài để thực hiện phần lớn công việc kỹ thuật khi thăm dò, khai thác dầu ở khu vực của mình trên Vịnh Mexico. Các nhà thầu này CNOOC có thể thuê hợp pháp bất kỳ lúc nào mình muốn.
CNOOC từng thất bại trong thâu tóm Unocal.
Liên quan đến vụ mua Nexen, ngoài sự đồng ý của chính phủ Canada, CNOOC cũng phải được sự đồng ý từ chính phủ Mỹ, vì Mỹ lo ngại thương vụ sẽ đe dọa an ninh quốc gia của Mỹ.
An ninh quốc gia cũng là một lý do mà Mỹ từ chối cho CNOOC mua công ty dầu Unocal của mình. Tháng 6/2005, CNOOC đã đề nghị mua công ty dầu Unocal của Mỹ với giá 18,5 tỷ USD, hơn cả mức giá mà công ty Chevron Texaco đưa ra. Lợi ích về dầu mỏ của Unocal ở Trung Á được coi là rất phù hợp với CNOOC về mặt chiến lược.
Một nhóm nghị sĩ thuộc cả đảng Dân chủ và Cộng hòa ở quốc hội Mỹ đã tổ chức phản đối đề nghị mua Unocal của CNOOC. Họ cho rằng, 13 tỷ USD trong mức giá 18,5 tỷ USD mà CNOOC đề xuất là tiền CNOOC được vay ưu đãi từ chính phủ Trung Quốc, điều đó cho thấy đây không phải một vụ giao dịch trên thị trường tự do. Hơn nữa, nếu bán Unocal cho CNOOC, con số 13 tỷ USD này có nghĩa là chính phủ Trung Quốc được quyền sở hữu tài sản dầu mỏ của Mỹ - điều này có thể đặt ra rủi ro về mặt an ninh - kinh tế cũng như rủi ro cho cả khu vực. Unocal có công nghệ khoan và thăm dò dầu khí ở vùng nước sâu mà Trung Quốc còn thiếu.
Sự phản đối của giới nghị sĩ Mỹ mạnh tới mức có nguy cơ tổn hại quan hệ song phương Mỹ - Trung. Ngày 20/7/2005, Unocal thông báo đã chấp nhận bán mình cho Chevron Texaco với giá 17,1 tỷ USD, nhưng vẫn để ngỏ khả năng cho CNOOC nếu công ty này chào mua với mức giá hời hơn. Tuy nhiên, ngày 2/8/2005, CNOOC đã tuyên bố rút khỏi thương vụ với lý do gây căng thẳng chính trị ở Mỹ.
Trong thương vụ Unocal, công ty con của CNOOC là CNOOC Ltd đã đứng ra dàn xếp. CNOOC Ltd đã không thông báo với chính phủ Trung Quốc trước khi bỏ thầu mua Unocal. Việc giới nghị sĩ Mỹ phản đối thương vụ đã khiến chính phủ Trung Quốc sau đó tăng cường giám sát các công ty dầu để tránh tổn hại quan hệ hai nước.
Vụ mua Unocal không thành, vị thế của CNOOC Ltd không còn như trước trên thị trường nội địa. Hai đối thủ là CNPC và Sinopec đã được phép thăm dò dầu khí ngoài khơi - lĩnh vực từng là độc quyền của CNOOC Ltd.
Qua hai thương vụ của CNOOC, thành công với Nexen và thất bại với Unocal, có thể thấy rõ tham vọng bành trướng trên thị trường dầu toàn cầu của Trung Quốc, nhằm thỏa mãn cơn khát dầu cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Trở lại vụ việc giàn khoan Hải Dương - 981 ở Biển Đông. Nó vốn được các chuyên gia coi là một vũ khí mà Trung Quốc sử dụng để hỗ trợ trong công cuộc tìm nguồn dầu khí ở Biển Đông. Tuy nhiên, ông Ernest Bower, chuyên gia Đông Nam Á thuộc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược, nhận định: Hải Dương - 981 không hẳn có nhiệm vụ khai thác dầu ở vị trí đó, mà sự có mặt của nó ở Biển Đông là nhằm gây hấn và thể hiện sự tính toán của Trung Quốc. Sau khi thăm dò phản ứng của các nước, Trung Quốc vạch những bước tiếp theo nhằm thâu tóm dần khu vực Biển Đông.
>> BẤM ĐÂY ĐỂ XEM TOÀN BỘ DIỄN BIẾN TÌNH HÌNH CĂNG THẲNG TRÊN BIỂN ĐÔNG