Tác quyền là gì?
Quyền tác giả hay tác quyền là độc quyền của một tác giả cho tác phẩm của người này. Quyền tác giả được dùng để bảo vệ các sáng tạo tinh thần có tính chất văn hóa (cũng còn được gọi là tác phẩm) không bị vi phạm bản quyền. Quyền tác giả thông thường chỉ được công nhận khi sáng tạo này mới, có một phần công lao của tác giả và có thể chỉ ra được là có tính chất duy nhất.
Quyền tác giả tại Việt Nam đã được quy định chi tiết trong Bộ Luật Dân sự 2005, Luật Sở hữu trí tuệ và Nghị Định 100/NĐ*CP/2006 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Dân sự Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả và quyền liên quan. Theo đó, Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo hoặc sở hữu. (Theo Wikipedia)
Tác quyền trong show truyền hình Việt đang bị "thờ ơ"
Mới đây nhất, Khắc Việt lên tiếng tố chương trình X Factor đã cho thí sinh Quang Đại tự ý sử dụng ca khúc mà anh dành riêng cho Tuấn Hưng mà không xin phép.
Trong liveshow 4 của vòng Tourmalet - Chặng đua khắc nghiệt diễn ra vào tối 24/8, Quang Đại - thí sinh của đội Đàm Vĩnh Hưng - chọn một ca khúc nhạc trẻ là Tìm lại bầu trời để biểu diễn.
Quang Đại hát ca khúc Tìm lại bầu trời trong liveshow 4.
Sau khi xem xong phần thi của Quang Đại, tác giả của ca khúc Tìm lại bầu trời - nhạc sĩ, ca sĩ Khắc Việt bức xúc lên tiếng trên trang cá nhân. Anh bày tỏ: "Với tư cách là một tác giả, mình rất vui là bạn đã chọn bài hát của mình để hát trong chương trình. Nhưng nói luôn là riêng Tìm lại bầu trời, mình chỉ muốn một mình Tuấn Hưng sử dụng bài hát này dưới mọi hình thức, tất cả các bạn yêu âm nhạc không chuyên muốn hát bài này hay cover thế nào tùy ý. Còn riêng lên sóng quốc gia, ít nhất nên hỏi ý kiến của mình trước khi sử dụng".
Trước đó, Uyên Linh hát “Đường cong” của Thu Minh và cô làm nức lòng hầu hết khán giả truyền hình, lan ra làn sóng “cuồng” Uyên Linh trong mùa thi “Vietnam Idol 2010”. Nhưng bài hát ngay lập tức bị “tuýt còi” vì vẫn còn là ca khúc độc quyền của nữ ca sĩ Thu Minh. Bùi Anh Tuấn cũng gặp tình huống tương tự khi hát ca khúc Nơi tình yêu bắt đầu trong vòng giấu mặt của cuộc thi The Voice 2012. Nhạc sĩ Tiến Minh - tác giả ca khúc này đã lên tiếng tố Bùi Anh Tuấn vô tư sử dụng ca khúc đi diễn mà không xin phép, khiến đại diện chương trình (cũng là Công ty Cát Tiên Sa) phải gấp rút liên hệ với nhạc sĩ để hoàn tất thủ tục mua tác quyền bài hát.
Uyên Linh bị tố xài "chùa" ca khúc Đường cong của đàn chị Thu Minh
Năm ngoái, “The Voice” mùa thứ hai tại Việt Nam, ở vòng đối đầu, hai thí sinh trong đội của diva Hồng Nhung hát lại ca khúc “Chạy mưa” của nam quán quân Sao Mai điểm hẹn 2010 Nguyễn Đình Thanh Tâm. Điều đáng nói, ca sĩ này mới mua ca khúc cho mình chưa đầy 2 tháng và album của anh vừa mới phát hành.
"The Voice 2013" liên tục bị tố vì vi phạm bản quyền
Ngay sau đêm thi đối đầu kết thúc, trên facebook cá nhân, Thanh Tâm đã viết: “Chuyện ca sĩ “giãy nảy” khi bài hát độc quyền của mình bị ngang nhiên sử dụng trong các cuộc thi, tôi thấy nhiều vì từng là thí sinh và đã tai nghe mắt thấy những chuyện như vậy. “Chạy mưa” là bài hát độc quyền của tôi, tôi không mong gì hơn là một lời ngỏ từ chương trình để sử dụng bài hát của tôi như là một phần dự thi của các thí sinh. Vậy mà chả thấy gì cả...”.
Cũng tại The Voice 2013, "Những ngày yêu như mơ" - một sáng tác của Tăng Nhật Tuệ và được sử dụng độc quyền bởi Hải Yến Idol đã xuất hiện trên sân khấu "The Voice Việt" với tiếng hát Ngọc Trâm, đội Đàm Vĩnh Hưng. Hải Yến ngay lập tức cảm thấy khá bức xúc và đăng lên trang cá nhân những chia sẻ: "Lạ 1 cái là tất cả các cuộc thi âm nhạc tại Việt Nam cứ thoải mái sử dụng ca khúc độc quyền của các ca sĩ khác đã bỏ tiền ra mua độc quyền sử dụng để hát thoải mái, không 1 cuộc điện thoại, không 1 mẩu tin nhắn. Buồn, không nghe hết Ngọc Trâm hát. Chẳng biết em ý hát có hay bài của mình không? Vì về chỉ có nghe được câu kết. Nhưng dù sao cũng thấy buồn vì chẳng thấy cái "giá " được "trả" cho "độc quyền"". Tác giả Tăng Nhật Tuệ sau đó cũng lên tiếng bênh vực Hải Yến và tỏ ra không hài lòng với cách làm này.
Ở chương trình Vietnam Idol 2013, ca sĩ Thảo Trang đã tỏ ra vô cùng bức xúc khi ca khúc "Nơi ấy bình yên" chưa được phát hành chính thức của mình lại bị sử dụng trên "Vietnam Idol" mà cô không hề hay biết từ trước. Ca khúc được tác giả sáng tác dành riêng cho cô và được coi là "độc quyền trọn đời", sẽ nằm trong album sắp phát hành của Thảo Trang. Cả ca sĩ Thảo Trang và tác giả Minh Thụy đều tỏ ra thất vọng vì BTC đã không tôn trọng mình. Tuy nhiên, BTC lại cho rằng mình làm đúng theo luật quy định và sẽ làm việc lại để xác định đúng những quyền lợi liên quan của 2 nghệ sĩ này.
Ca sĩ Thảo Trang bức xúc khi ca khúc "Nơi ấy bình yên" được sử dụng trên Vietnam Idol 2013
Tác quyền không phải chuyện dễ làm khó bỏ
Mặc dù 100% show truyền hình thực tế ca nhạc đều lên sóng đài truyền hình quốc gia nhưng hầu hết đều vướng phải vấn đề bản quyền và chuyện này không có dấu hiệu được điều chỉnh. Xem ra, những câu chuyện ồn ào về vi phạm bản quyền sẽ chưa có hồi kết khi mà chính vì sự nhập nhèm trong khâu quản lý tác quyền mà chuyện tranh cãi về bản quyền xảy ra như cơm bữa. Nhiều khi chính người làm nghề cũng không có một barem chuẩn để nương theo đó làm việc.
Nhạc sĩ Phó Đức Phương cũng từng trăn trở: “Chuyện bản quyền ở Việt Nam còn nhiều bất cập. Nếu chờ pháp luật hoàn chỉnh và đợi ý thức tự giác của người sử dụng, đến bao giờ chúng ta mới bảo vệ được quyền tác giả?”. Bởi vậy, để làm tốt nhất chuyện tác quyền, thì ngay chính những chương trình âm nhạc được chiếu trên đài quốc gia cũng cần có ý thức hơn nữa. Không thể để những vụ tác quyền xảy ra "lùm xùm" và "nhan nhản" như hiện nay.