Trong một diễn biến có tính đột phá nhằm tìm hiểu quá trình trở thành kẻ cực đoan và bạo lực của Tamerlan Tsarnaev, nghi phạm đã bị tiêu diệt sau vụ khủng bố Boston, tờ Novaya Gazeta vừa tiết lộ mối liên hệ giữa Tsarnaev và William Plotnikov, một kẻ đã bị tiêu diệt trong lúc giao tranh với lực lượng an ninh Nga tại khu vực nước cộng hòa Dagestan đầy bất ổn hồi năm ngoái.
Trong chuyến thăm Dagestan hồi năm ngoái, Tsarnaev còn gặp gỡ trong nhiều dịp khác nhau với một kẻ khủng bố có tên Makhmud Mansur Nidal. Tên này vừa có dòng máu Dagestan vừa có dòng máu Palestine và bị các lực lượng an ninh Nga theo sát. Y bị theo dõi trong suốt 6 tháng vì bị nghi tổ chức tuyển mộ người cho các nhóm phiến quân Hồi giáo hoạt động tại vùng Mátxcơva.
Trong cuộc điều tra sau vụ đánh bom Boston, rất ít manh mối được tìm thấy để lý giải cho quá trình cực đoan hóa tên Tamerlan Tsarnaev, người bị xem là có vai trò chính trong vụ đánh bom Boston.
Những thông tin nêu trên vừa được tiết lộ bởi các quan chức an ninh tại Makhachkala, thủ phủ của Dagestan, nơi cha mẹ của hai anh em nhà Tsarnaev sinh sống sau khi rời Mỹ và tên Tamerlan cũng từng có 6 tháng ở đây hồi năm ngoái.
Theo tờ Novaya Gazeta, Tamerlan lọt vào tầm ngắm của lực lượng chống các phần tử cực đoan tại Dagestan khi tên này gặp gỡ “nhiều hơn một lần” với Nidal, 19 tuổi. Một tháng sau, Nidal bị tiêu giệt sau khi cố thủ trong một ngôi nhà đầy vũ khí. Tên này bị cáo buộc đã tham gia một nhóm phiến quân đã tổ chức một vụ đánh bom kép tại Makhachkala khiến 13 người chết.
Các chiến dịch an ninh của Nga đã phát hiện mối liên hệ giữa Tsarnaev và William Plotnikov, một võ sỹ đấm bốc người Canada gốc Nga, kẻ từng bị thẩm vấn năm 2010 sau khi tới Dagestan dưới vỏ bọc để học về đạo Hồi.
Plotnikov đã khai ra một danh sách những người có nguồn gốc từ khu vực Bắc Caucasus của Nga sống tại Mỹ và châu Âu. Hắn đã liên lạc với những người này qua các mạng xã hội trực tuyến. Trong số những cái tên này có Tamerlan Tsarnaev.
Sau khi bị thẩm vấn, Plotnikov được thả. Nhưng đến năm 2012 y đã gia nhập lực lượng phiến quân Dagestan, sống trong các trại huấn luyện giữa rừng. Tại đây y được gọi với cái tên “gã Canada”. Plotnikov, 23 tuổi, bị bắn chết hồi tháng 7 năm ngoái trong một cuộc đấu súng với lực lượng an ninh Nga. Cùng bị tiêu diệt với y còn có 6 phần tử nổi loạn khác.
Hiện chưa rõ Tsarnaev và Plotnikov biết đến nhau qua những người trong giới đấm bốc hay chỉ giao tiếp qua mạng, nhưng những mối quan hệ trong đời sống của hai tên này cho thấy khả năng gặp gỡ là có thể.
Cả hai đều là những tay đấm bốc nghiệp dư với gốc gác ở Nga và đều cải sang đạo Hồi sau khi cảm thấy khó thích nghi với cuộc sống tại đất nước mới. Tsarnaev cũng từng đến thăm dì của mình ở Toronto, Canada nơi Plotnikov sống cùng cha mẹ.
Nguồn tin an ninh của tờ Novaya Gazeta cho biết những kẻ này đã liên lạc với nhau qua một trong web có liên hệ với một tổ chức phi chính phủ có tên Hội đồng thế giới thanh niên Hồi giáo. Tuy nhiên thông tin này chưa được kiểm chứng. Sau khi Cơ quan an ninh liên bang Nga (FSB) nhận thấy mối liên hệ của Tsarnaev với Plotnikov và Nidal họ đã theo dõi chặt tên này.
“Chúng tôi đặc biệt chú ý tới những người nước ngoài hoặc người Nga cải đạo”, nguồn tin trên cho biết. “Họ là những người đặc biệt dễ bị tác động về tư tưởng và tâm lý; dễ bị thuyết phục làm mọi thứ, ngay cả đánh bom tự sát”.
2 ngày sau khi Plotnikov chết, Tsarnaev đã bay tới Mátxcơva vào ngày 16/7/2012, và ngay hôm sau lại quay về Mỹ. “Có vẻ như rằng Tamerlan Tsarnaev tới Dagestan nhằm mục đích gia nhập những kẻ phiến quân”, nguồn tin trên nhận định.
“Dù vậy việc này không thành công. Trước hết bạn phải liên hệ với một người trung gian, sau đó là một thời kỳ “cách ly”. Trước khi có thể chấp nhận ai đó, những kẻ phiến quân thường kiểm tra người đó trong vài tháng. Sau khi Nidal và Plotnikov bị tiêu diệt, Tsarnaev đã mất đầu mối liên lạc nên hoảng sợ và đã chạy trốn”.
Những thông tin trên sẽ khiến những tranh cãi xung quanh việc liệu FBI, FSB hay các cơ quan an ninh khác có thiếu sót hay không trong trao đổi thông tin về anh em nhà Tsarnaev càng lên cao. Nguồn tin của Novaya Gazeta khẳng định FSB đã gửi yêu cầu tới CIA mùa Hè năm ngoái khi tên Tamerlan tới Dagestan, yêu cầu phía Mỹ theo dõi tên này nhưng không được hồi âm.
Còn FBI nói rằng họ đã nhận được một yêu cầu tương tự năm 2011, có thể là sau khi Plotnikov cung cấp cho FSB tên của Tsarnaev, và đã thẩm vấn tên này vài lần nhưng không tìm thấy gì “phạm luật” và đã không tiếp tục ưu tiên theo dõi.