Muôn kiểu "dụ dỗ" người dân đi tiêm vaccine ở Mỹ

Khi Krispy Kreme (chuỗi cửa hàng cafe và bánh donut ở Mỹ) tuyên bố tặng bánh donut miễn phí cho bất cứ ai có chứng nhận tiêm phòng COVID-19, động thái này đã "gây bão" trên Internet. Nhưng giờ đây nguồn cung vaccine ở Mỹ đã bắt đầu vượt quá so với nhu cầu ở nhiều nơi, và tỷ lệ tiêm chủng hàng ngày đã bắt đầu giảm trên khắp đất nước. Nhiều người muốn tiêm đều đã được tiêm, và những người còn lại thì đang do dự hoặc không muốn tiêm vaccine.

Chính vì vậy, chính quyền các tiểu bang, thành phố và quận ở Mỹ đang phải đứng trước bài toán nan giải: Làm thế nào để vận động người dân đi tiêm? Nhiều nơi đã học tập theo sáng kiến của Krispy Kreme và tung ra nhiều "ưu đãi" thú vị cho những người đến tiêm chủng.

Ví dụ, tiểu bang West Virginia cung cấp trái phiếu tiết kiệm trị giá 100 USD cho những người trong độ tuổi từ 16-35 đã được tiêm ngừa COVID-19. Bang Maryland tặng 100 USD cho các nhân viên tiểu bang được tiêm chủng đầy đủ.

Ảnh: WTOP

Tại New Jersey, các nhà máy sản xuất bia tham gia chương trình "Shot and a Beer" (Tạm dịch: Một mũi tiêm, một cốc bia) phân phát đồ uống miễn phí cho những người trưởng thành, đủ tuổi uống bia, tham gia tiêm phòng COVID-19 trong tháng 5.

Tương tự, ở Connecticut và thủ đô Washington, D.C. cũng đang triển khai chương trình tặng đồ uống miễn phí cho những người được tiêm chủng.

Các đội bóng chày New York Yankees và Mets cũng đã tuyên bố sẽ tặng vé xem trận đấu miễn phí cho những người hâm mộ họ đã tiêm ngừa COVID-19.

Các nhà lập pháp ở Hạt Harris, bang Texas, đã phê duyệt khoản ngân sách 250.000 USD cho các chương trình ưu đãi dành cho các đối tượng đã tham gia tiêm chủng, như thẻ quà tặng hoặc các món quà miễn phí. Còn tại thành phố Detroit, bang Michigan, những người dẫn theo hàng xóm đến tiêm vaccine cũng được nhận một tấm séc 50 USD.

Ý nghĩa của các chương trình này rất rõ ràng: Lợi ích của việc tiêm chủng vaccine COVID-19 vẫn chưa đủ thuyết phục tất cả người dân Mỹ đi tiêm. Do đó, nếu Mỹ muốn đạt được tỉ lệ miễn dịch cộng đồng mong muốn, thì họ sẽ cần phải "sáng tạo".

Ảnh: WTOP

Có hiệu quả hay không?

Ở trung tâm Kennedy, nơi diễn ra chương trình "Shot and a Beer", người dân được uống bia miễn phí sau khi tiêm vaccine đơn liều của hãng Johnson & Johnson. Jacob Nagy, một sinh viên trường luật cho biết: "Tôi luôn sẵn lòng uống bia miễn phí, chỉ cần lí do đó thôi cũng đã đủ thuyết phục tôi đến đây rồi. Thật may là họ cũng đang triển khai tiêm vaccine ở đây".

Sự kiện này đặc biệt hướng đến những người trẻ tuổi đang do dự vì họ chưa thực sự cảm thấy mối nguy hiểm sát sườn vì COVID-19. Nhưng thực tế là những trường hợp người trẻ mất mạng vì COVID-19 ở Mỹ không phải điều hiếm thấy, nên bộ y tế của nước này đang khuyến khích người dân ở mọi lứa tuổi đi tiêm chủng.

Ảnh: thenews.com.pk

Câu hỏi đặt ra là, liệu những "ưu đãi" nói trên có thực sự thuyết phục được người dân hay không?

Eric Feigl-Ding, một nhà dịch tễ học và kinh tế học tại Liên đoàn các nhà khoa học Mỹ, nhận định về điều này: "Quả là lợi bất cập hại - những 'ưu đãi' này sẽ tác động đến nhóm người không phản đối quá mạnh mẽ việc tiêm chủng hoặc có thể do bận rộn nên chưa đi tiêm. Thế nhưng, những người phản đối mạnh mẽ việc tiêm vaccine sẽ khó lòng bị 'mua chuộc' bằng bia hoặc khoản tiền 100 USD".

Hiện tại, số người chưa đi tiêm do còn phân vân hoặc phản đối việc tiêm ngừa vẫn chiếm một phần lớn trong dân số Mỹ. Cụ thể là hơn 50% dân số Mỹ vẫn chưa tiêm vaccine COVID-19 - dù chương trình tiêm chủng đã được triển khai trên toàn quốc.

Dữ liệu của Cục Điều tra Dân số Mỹ cho thấy khoảng 15% người trưởng thành ở Mỹ do dự về việc tiêm vaccine. Một cuộc thăm dò gần đây của xios-Harris cho thấy 31% người Mỹ chưa tiêm phòng nói rằng họ sẽ tiêm "khi nào họ muốn" hoặc "phải xem tình hình ra sao trước khi quyết định tiêm". Điều này cho thấy chính quyền Mỹ sẽ còn phải nỗ lực rất nhiều để vận động người dân đi tiêm vaccine ngừa COVID-19.

Ảnh: WTOP

Các nghiên cứu trước đó đã chỉ ra rằng các khoản tiền "khuyến khích" có thể khiến con người thay đổi hành vi của họ liên quan đến vấn đề sứ khỏe. Ví dụ, một nghiên cứu năm 2019 đã phát hiện phần thưởng bằng tiền mặt có thể thúc đẩy người tham gia bỏ thuốc lá. Một số nghiên cứu khác phát hiện rằng tiền thưởng có thể khuyến khích mọi người tham gia các chương trình thể dục, chăm sóc sức khỏe, tăng cường ăn thực phẩm có lợi như trái cây và rau quả.

Các cuộc khảo sát về COVID-19 cũng cho thấy kết quả tương tự. Ví dụ, trong một cuộc khảo sát gần đây của Đại học California, Los Angeles, khoảng 1/3 số người chưa tiêm chủng cho biết phần quà là tiền mặt sẽ dễ thuyết phục họ tiêm vaccine COVID-19 hơn.

Cuối năm ngoái, ông Robert Litan, một học giả tại Viện Brookings, lập luận rằng mỗi người tham gia tiêm chủng phải được trả trước 200 USD và nhận một khoản 800 USD nữa sau khi đất nước đạt được miễn dịch cộng đồng. Cựu Dân biểu John Delaney cũng kêu gọi chính phủ cấp 1.500 USD cho những người tiêm vaccine.

Tuy nhiên, điều gì cũng có 2 mặt. Ông Uri Gneezy, một nhà kinh tế học hành vi tại Đại học California, San Diego cho biết khoản tiền quá lớn có thể phản tác dụng và khiến người ta nghi ngờ rằng lời đề nghị đó nguy hiểm. Do đó, ông này nói rằng một ưu đãi nhỏ như bia miễn phí hoặc đặc quyền từ các doanh nghiệp địa phương có thể sẽ hiệu quả hơn trong việc khuyến khích người dân tiêm vaccine.

Tuy nhiên, một số chuyên gia khác như ông Feigl-Ding lập luận rằng các biện pháp khuyến khích sẽ thực sự phát huy tác dụng nếu nó đi kèm với những lợi ích và áp lực khác (ví dụ như việc có thể tự do di chuyển), và điều này cần sự phối hợp rộng khắp của các doanh nghiệp và chính phủ.