Mithilesh Chaudhary, 21 tuổi, ho nhẹ khi đứng dậy sau một đêm ngủ bên ngoài Viện Khoa học Y tế Ấn Độ (AIIMS) ở New Delhi.

"Chúng tôi đã ngủ tại hành lang trong hai đêm," ông nội Bhim Lal của Mithilesh chia sẻ khi cả hai xếp hàng đợi khoảng 100 người bên ngoài cổng chính của bệnh viện để đặt lịch khám.

Mithilesh, sống ở bang Bihar, cách thủ đô 1.200 km, chưa đặt được lịch hẹn nên chưa được khám. Cách duy nhất là đứng xếp hàng hàng đợi cho đến khi cậu bé có thể giành được một trong số ít các cuộc hẹn mở mỗi sáng cho những người chờ đợi bên ngoài.

Thiếu hụt lớn y, bác sĩ

Hoàn cảnh của Mithilesh và của nhiều người xếp hàng khác từ lúc bình minh cho thấy tình trạng thiếu bác sĩ chuyên khoa và nhân viên y tế ở vùng nông thôn Ấn Độ, nơi hơn 2/3 trong số 1,43 tỷ dân sinh sống.

Chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi đã xây dựng hơn chục viện y tế để điều trị chuyên khoa kể từ khi ông nhậm chức vào năm 2014. Chính phủ đương nhiệm cũng có kế hoạch xây dựng ít nhất một bệnh viện lớn ở mỗi quận trong số 761 quận của Ấn Độ.

Bệnh viện ở các thành phố lớn tại Ấn Độ thường rất đông. Ảnh: Reuters.

Vấn đề hiện tại là thiếu bác sĩ và sự thiếu hụt ngày càng nghiêm trọng khi Ấn Độ trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ bác sĩ trên bệnh nhân của Ấn Độ đạt mức cao kỷ lục 1,2 bác sĩ trên 1.000 bệnh nhân vào năm 1991. Nhưng khi dân số tăng lên, tỷ lệ này giảm xuống còn khoảng 0,7 vào năm 2020.

Mức khuyến nghị của WHO là 1 và Trung Quốc, với dân số tương đương với Ấn Độ, đang có mức khá cao là 2,4.

Bộ trưởng Y tế Ấn Độ Mansukh Mandaviya thông tin với quốc hội vào tháng 3 rằng Ấn Độ trên thực tế có tỷ lệ 1 bác sĩ trên 834 bệnh nhân, cao hơn nhiều so với mức của WHO, nhưng con số này bao gồm các bác sĩ thực hành các hình thức y học truyền thống như Ayurveda, Homoeopathy và Naturopathy.

WHO và các nhóm bác sĩ như Hiệp hội Y khoa Ấn Độ không đưa các bác sĩ y học cổ truyền vào diện kiểm đếm.

Sau khi khánh thành viện y tế chuyên khoa đầu tiên ở đông bắc Ấn Độ vào tháng trước, ông Modi cho biết chính phủ đang tìm cách tăng số lượng bác sĩ bằng cách thành lập thêm các trường cao đẳng y tế.

Ông nói: "Sự thiếu hụt này là rào cản lớn đối với chất lượng dịch vụ y tế ở Ấn Độ. Vì vậy, chính phủ của chúng tôi đã làm việc trên quy mô lớn để tăng cường cơ sở hạ tầng y tế và các chuyên gia y tế trong 9 năm qua."

Dữ liệu của chính phủ cho thấy số lượng bệnh viện công, không bao gồm các viện chuyên khoa, đã tăng khoảng 9% dưới thời ông Modi.

Khó khăn lớn ở khu vực nông thôn

Theo dữ liệu của Bộ Y tế Ấn Độ, chính phủ đã tăng gần gấp đôi chỉ tiêu ngành y tế tại các trường cao đẳng tư thục và công lập lên 101.043 vào tháng 3 năm nay, tăng gần gấp đôi từ mức 51.348 trước năm 2014.

Hơn 1,76 triệu học sinh đã đăng ký vào ngành y tế trong kỳ thi đại học năm ngoái.

Tuy nhiên, vẫn còn trống hơn 3.000 vị trí bác sĩ tại 31 bệnh viện lớn của chính phủ liên bang, bao gồm hơn một chục viện chuyên khoa, theo báo cáo của Bộ Y tế Ấn Độ hồi tháng 2 năm nay. Vị trí tuyển dụng y tá và nhân viên hỗ trợ là hơn 21.000 người.

Tại bệnh viện 800 giường ở quận Bhagalpur, thuộc khu vực nông thôn ở Bihar, một bác sĩ cấp cao cho biết nơi tiếp xúc đầu tiên với bệnh nhân chỉ có một nửa số bác sĩ cần thiết trong 5 năm qua.

"Chúng tôi phải cung cấp dịch vụ chăm sóc cho bệnh nhân nhưng với đội ngũ nhân viên không đủ, khối lượng công việc tăng lên và mọi thứ trở nên rất khó quản lý, đặc biệt là khi chúng tôi còn phải bớt thời gian đi dạy cả sinh viên đại học", bác sĩ giấu tên cho biết.

Bên ngoài các thành phố lớn, tình trạng thiếu y bác sĩ đặc biệt nghiêm trọng. Chính phủ Ấn Độ cho biết thiếu gần 80% bác sĩ phẫu thuật, bác sĩ tổng quát, bác sĩ phụ khoa và bác sĩ nhi khoa tại các trung tâm y tế cộng đồng ở vùng nông thôn Ấn Độ tính đến tháng 3 năm 2022.

Theo dữ liệu của chính phủ Ấn Độ, chỉ có 4.485 bác sĩ chuyên khoa tại các bệnh viện nhỏ này, thiếu hụt lớn so với yêu cầu 21.920 người.

Tiến sĩ K Srinath Reddy từ Tổ chức Y tế Công cộng Ấn Độ, cho biết các bác sĩ chuyên khoa có xu hướng ra nước ngoài hoặc làm việc cho khu vực y tế tư nhân ở các thành phố lớn.

Chuyên gia Reddy cho biết: "Họ đã được đào tạo trong môi trường chuyên nghiệp và có thể không có kỹ năng phù hợp hoặc không phù hợp về mặt cảm xúc ở vùng nông thôn - những nơi có nguồn lực hạn chế".

Tiến sĩ Vandana Prasad, cố vấn kỹ thuật tại Mạng lưới nguồn lực y tế công cộng, cũng cho biết người dân ở khu vực nông thôn có xu hướng đến thành phố để điều trị.

Bà nói: "Mọi người thường được gợi ý rằng họ nên tìm kiếm sự chăm sóc đắt tiền hơn hoặc chuyên biệt hơn".

Tiến sĩ Syed Ahmed, bác sĩ nội trú tại AIIMS ở Delhi, cho biết đó là lý do chính dẫn đến số lượng lớn các ca bệnh và đám đông bên ngoài bệnh viện của họ. Ông nói: "Rất nhiều trường hợp có thể được giải quyết ở cấp độ chăm sóc ban đầu".