Ngày 10/5, tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) diễn ra ở Myanmar, các ngoại trưởng đã nhất trí thông qua tuyên bố chung về việc Trung Quốc đặt giàn khoan trái phép trên vùng biển Việt Nam gây căng thẳng trong những ngày gần đây.
Trước đó, hôm 9/5, Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh đã tuyên bố việc Trung Quốc ngang nhiên đặt giàn khoan trái phép và cố tình gây hấn với tàu của cảnh sát biển Việt Nam là “vô cùng nghiêm trọng”.
Trong Hội nghị hôm qua (10/5), các ngoại trưởng ASEAN đều bày tỏ quan ngại sâu sắc và sự bất bình trước những hành động của Trung Quốc trên Biển Đông làm gia tăng căng thẳng trong khu vực.
Hãng tin Kyodo News dẫn lời một quan chức ngoại giao ASEAN cho hay, xử sự của Trung Quốc trong những ngày gần đây đã vi phạm trắng trợn Tuyên bố về cách ứng xử trên Biển Đông, một văn kiện mà ASEAN đã kí kết với Trung Quốc năm 2002.
Ngoại trưởng Singapore K. Shanmugam cho rằng, ASEAN “không thể lặng im” được nữa. Ông nói: “Chúng ta phải trung lập. Việt Nam có lập trường của mình, Trung Quốc cũng nói theo cách riêng của họ, ASEAN khó có thể nghiêng về bên nào, nhưng trung lập không có nghĩa là im lặng. Chúng tôi không thể lặng im được nữa”.
Trả lời phỏng vấn của các phóng viên sau khi Hội nghị kết thúc, ông Shanmugam nói rằng: “Sự tín nhiệm của chúng tôi ít nhiều đã bị ảnh hưởng trong những năm gần đây”.
Ông nhận định: “Nếu sự kiện xảy ra vài ngày trước đây, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN họp ngày hôm nay và ngày mai mà không đề cập gì tới nó thì tôi cho rằng mong muốn đóng vai trò trung lập, mong muốn được thống nhất, mong muốn xây dựng một khu vực hòa bình và đặc biệt là tính toàn vẹn của riêng ASEAN sẽ bị hủy hoại nghiêm trọng”.
Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario cho biết: “Trong tinh thần trung lập và đoàn kết, ASEAN sẽ đưa ra một tuyên bố chung để duy trì hòa bình và an ninh trong khu vực”.
Cả hai vị bộ trưởng đều cho biết các quan chức cấp cao ASEAN hiện đang làm việc để đưa ra một bản báo cáo.
Ông Shanmugam cho hay: “Chúng tôi đều nhất trí rằng các Ngoại trưởng ASEAN sẽ đưa ra một tuyên bố trên cơ sở thỏa thuận chung bằng báo cáo và các quan chức cấp cao ASEAN đang họp để soạn thảo bản tuyên bố đó”.
Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao hôm qua là bước chuẩn bị để tiến hành Hội nghị thượng đỉnh ASEAN vào ngày 11/5.