Ảnh minh họa: Internet

Ung thư đại tràng rất nguy hiểm nhưng nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm thì tỷ lệ được chữa khỏi lên tới 90%. Nhiều người đã sống khỏe mạnh hơn 20 năm sau khi phát hiện bệnh. Vậy làm thế nào để nhận biết các triệu chứng và phòng tránh căn bệnh này hiệu quả?

Các dấu hiệu nguy cơ ung thư đại tràng

Rối loạn tiêu hóa kéo dài: Bệnh ung thư đại trực tràng có biểu hiện ở mọi bộ phận liên quan đến đường tiêu hóa. Một số dấu hiệu thường gặp như hơi thở hôi, hay ợ hơi, ợ chua, đau tức vùng bụng trước hoặc sau khi ăn. Đau quặn bụng, đau râm ran là biểu hiện của rối loạn tiêu hóa do nhiễm khuẩn. Song một vài trường hợp, nó báo hiệu sự tồn tại của các khối u ở dạ dày - ruột. Chán ăn, khó tiêu, đầy trướng bụng trên vùng rốn, ăn không ngon là tình trạng thường thấy ở người bệnh ung thư đại tràng. Tình trạng này kéo dài khiến cơ thể mệt mỏi, sút cân.

Giảm cân bất thường: Không phải do tập luyện hay ăn kiêng giảm cân mà cơ thể đột ngột sút cân thì bạn cũng không nên coi thường. Rất có thể đó là dấu hiệu của ung thư, nhất là ung thư đại tràng, dạ dày hoặc các bộ phận khác liên quan đến đường tiêu hóa.

Các rối loạn liên quan bài tiết phân: Đại tràng là cơ quan bài tiết phân trong quá trình tiêu hóa, nên ở giai đoạn sớm, người bệnh thường hay bị chứng rối loạn đại tiện, bài tiết phân như đi táo, đi lỏng thất thường, tình trạng này kéo dài. Ung thư đại trực tràng thường khiến người bệnh đau quặn, mót rặn, khó chịu khi đi ngoài. Khi đi đại tiện, người bệnh thường bị đau quặn, mót rặn, phân nhày mũi máu và phân nát, phân hình lá lúa (do phân phải đi qua khối u), đi xong vẫn muốn rặn tiếp.

Xuất hiện máu trong phân: Đại tiện kèm máu đỏ tươi, nhỏ giọt, phủ lên phân. Một số trường hợp, ở giai đoạn cuối bệnh nhân còn thấy hậu môn trực tràng sa xuống, toàn thân gầy đi, số lần đại tiện tăng, khi táo bón, khi tiêu chảy. Lưu ý, nếu mắc bệnh khác như trĩ, nứt hậu môn bạn cũng gặp hiện tượng trên. Cần phân biệt đại tiện ra máu do trĩ thường là máu tươi. Còn bệnh nhân ung thư trực tràng thường xuất huyết dưới dạng máu lẫn với nhầy. Vì máu chảy ở niêm mạc vùng ung thư có thể bị viêm nên tiết nhầy.

Mệt mỏi và suy nhược: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của ung thư nhưng lại dễ bị bỏ qua nhất. Mệt mỏi do ung thư đại tràng thường liên quan đến thiếu máu do mất máu trong phân. Người bệnh cảm thấy kiệt sức ngay cả khi đã nghỉ ngơi, đồng thời suy nhược cơ thể một cách nhanh chóng mà không rõ nguyên nhân.

Ngoài các triệu chứng nêu trên, khi ung thư muộn thì có người sờ thấy cả khối u nổi ở dưới da bụng, vàng da, bụng to dần...

Khi nào cần thăm khám đại tràng?

Theo TS.BS Lê Mạnh Cường, Phó Giám đốc Bệnh viện Y học Cổ truyền Trung ương, Phó Chủ tịch Hội Đại trực tràng học Việt Nam, trước đây trên thế giới khuyên trên 50 tuổi thì nên soi toàn bộ khung đại tràng 1 lần. Hiện nay với hệ thống máy soi ống mềm, soi gây mê nên khuyến cáo bắt đầu tầm soát ở 40 tuổi và soi khung đại tràng ít nhất 1 lần kiểm tra các bất thường , có polyp không, và có phải polyp đại tràng hay vấn đề viêm mạn tính.

Viêm đại tràng mạn tính có biểu hiện còn polyp không biểu hiện (giai đoạn sớm) nên bệnh nhân thường không biết. Polyp hay tổn thương bất thường khác thường không có triệu chứng, khi xuất hiện triệu chứng thường ở giai đoạn ung thư hóa và 70% phát hiện ung thư là ở giai đoạn muộn. TS. Cường nhấn mạnh cần soi hợp lý chứ không nhất thiết phải cứ 3 tháng soi một lần và có 2 loại soi đại tràng: soi toàn bộ khung đại tràng dài 1,5m và đại tràng xích ma 40-50cm. Bệnh lý ác tính hay nằm ở xích ma nhiều hơn. Nếu soi khung đại tràng phức tạp hơn và soi thường thì bệnh nhân có cảm giác khó chịu một chút, tuy nhiên bệnh nhân có thể lựa chọn gây mê để soi.

Làm gì để phòng ngừa ung thư đại tràng?

Ung thư đại tràng có thể phòng tránh được thông qua thói quen ăn uống lành mạnh. Có nhiều yếu tố nguy cơ mà mọi người có thể phòng tránh được như:

Các loại thịt đỏ (thịt bò, thịt cừu) được xem là có liên quan mật thiết đến ung thư đại tràng. Dưới hình thức chiên, nướng, thịt xông khói, dăm bông, xúc xích, chất đạm sẽ làm tăng yếu tố sinh ung, còn mỡ sẽ bị chuyển hóa bởi vi khuẩn trong lòng ruột, làm tăng sản các tế bào biểu mô bất thường và phát triển thành ung thư.

Ăn nhiều thịt, mỡ, đạm, ít chất xơ dễ dẫn đến béo phì và có nguy cơ cao gây ung thư đại tràng. Các thức ăn chứa nhiều chất xơ (rau xanh, trái cây) giúp làm giảm nguy cơ này. Các loại nước uống chứa cồn làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng, do vậy không nên sử dụng.

Thuốc lá là một tác nhân nguy cơ cao gây ung thư đại tràng cho cả hai giới, nhất là khi kết hợp với sử dụng rượu bia. Hoạt động thể lực, vận động hay luyện tập thể dục sẽ làm giảm nguy cơ mắc ung thư đại tràng.

Thực phẩm tốt cho người bệnh đại tràng

Những loại thức ăn lành tính như: gạo, khoai tây, thịt nạc, ức gà, sữa ngũ cốc, chuối, khoai lang… Vì đây là những loại thức ăn dễ tiêu và không gây kích ứng các vết viêm loét.

Những thực phẩm giàu đạm như thịt nạc xay, thịt gia cầm, đậu phụ, giá đỗ, các loại hạt dinh dưỡng giàu đạm thực vật (như tảo spirulina, rau chùm ngây, rau ngót), sữa đậu nành, các loại sữa tách béo,… Đây là những thực phẩm giàu chất dinh dưỡng, giúp hệ tiêu hóa dễ tiêu.

Nên bổ sung các loại rau quả xanh có chứa nhiều vitamin như: rau ngót, rau muống, rau cải,…có tác dụng nhuận tràng

Khi bị táo bón: người bệnh nên ăn nhiều các loại rau củ quả chứa nhiều chất xơ hòa tan dễ tiêu như chuối, bơ, khoai lang, khoai tây, rau mùng tơi, rau đay, bí đỏ, đậu đỏ, đậu đen,…

Khi bị tiêu chảy: phân mùi chua: nên hạn chế ăn các loại thực phẩm dễ lên men như dưa cà muối, sữa chua,…

Nên uống đủ 2-3 lít nước mỗi ngày. Bổ sung các loại đồ uống lành mạnh như sinh tố,
nước ép rau quả, nước lọc…

Các thực phẩm dành cho người viêm đại tràng nên chế biến dưới dạng hấp, luộc hoặc kho. Hạn chế các món chiên, xào, rán, các loại nước có ga, chất kích thích...Ngoài ra, người bệnh không nên ăn các món ăn lạ, không bỏ bữa, không ăn quá nhiều một bữa gây quá tải cho hệ tiêu hóa và dễ đầy bụng, chướng hơi, dễ bị đi ngoài.