Nhiều sự chậm trễ rất nghiêm trọng nhưng hầu hết trẻ em đều có thể bắt kịp nếu được điều trị sớm. Mấu chốt là giúp trẻ có được sự giúp đỡ cần thiết ngay khi bạn phát hiện ra vấn đề. Nếu bạn tự hỏi liệu bé có đang bị tụt lại phía sau về sự phát triển cảm xúc, tinh thần hay thể chất hay không, đừng chần trừ hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức.

Chậm phát triển là gì?

Có nhiều loại khác nhau. Trẻ em có thể có vấn đề với:

- Ngôn ngữ hoặc lời nói

- Chuyển động, hoặc kỹ năng vận động

- Kỹ năng cảm xúc và xã hội

Sự chậm trễ về ngôn ngữ và lời nói

Những vấn đề này là loại chậm phát triển phổ biến nhất. Chúng có vẻ giống nhau, nhưng thực ra lại là loại vấn đề khác nhau. Trẻ chậm nói có thể nói lắp hoặc gặp khó khăn khi phát âm chuẩn một từ. Ngoài ra trẻ có vấn đề về ngôn ngữ có thể gặp khó khăn trong việc thể hiện bản thân hoặc hiểu người khác.

Sự chậm trễ trong các kỹ năng này có thể xảy ra vì nhiều lý do, bao gồm:

- Các vấn đề với lưỡi trẻ con hoặc vòm miệng, khiến cho việc tạo thành âm thanh và từ ngữ trở nên khó khăn.

- Mất thính lực. Những đứa trẻ bị nhiễm trùng tai có thể có vấn đề về thính giác.

- Mắc khuyết tật học tập

- Mắc rối loạn phát triển, chẳng hạn như bại não hoặc rối loạn phổ tự kỷ

Nếu bạn phát hiện bé có vấn đề với lời nói hoặc ngôn ngữ, hãy cho bác sĩ biết ngay. Bác sĩ sẽ cần kiểm tra thính giác của trẻ hoặc đề nghị đưa bé đến gặp một chuyên gia có thể chẩn đoán và điều trị những sự chậm trễ này.

Bạn có thể giúp bé bằng cách:

- Nói chuyện thường xuyên với trẻ. Chỉ ra đồ vật hoặc âm thanh ở nhà, tại cửa hàng tạp hóa, trong xe hơi hoặc bất cứ nơi nào. Đặt câu hỏi cho bé và trả lời câu hỏi của bé.

- Đọc cho bé nghe mỗi ngày.

- Điều trị nhiễm trùng tai hoặc bất kỳ tình trạng nào khác có thể ảnh hưởng đến thính giác của trẻ.

Chậm kỹ năng vận động

Một số trẻ có thể gặp rắc rối với các chuyển động sử dụng nhiều cơ bắp, chẳng hạn như chơi bóng, hoặc với các chuyển động nhỏ hơn, như tô màu. Đôi khi vấn đề không phải là sức mạnh mà ở sự phối hợp. Bạn có thể nhận thấy rằng bé có vẻ vụng về hơn những đứa trẻ khác cùng trang lứa.

Hầu hết thời gian, các bác sĩ có thể tìm thấy một nguyên nhân hoặc chẩn đoán cụ thể cho sự chậm trễ trong các kỹ năng vận động hoặc phối hợp, nhưng một số trẻ em có vấn đề y tế làm cho chúng tồi tệ hơn như:

- Vấn đề về thị lực

- Thiếu kiểm soát cơ bắp, được gọi là mất điều hòa

- Rắc rối với cách não phối hợp và lên kế hoạch vận động, được gọi là chứng khó thở

- Bệnh cơ bắp

- Bại não

Đối với sự chậm trễ của động cơ, bác sĩ có thể đề nghị bạn khuyến khích bạn giúp bé di chuyển và hoạt động ở nhà. Bé cũng có thể cần:

- Vật lý trị liệu giúp trẻ với các động tác sử dụng nhiều nhóm cơ.

- Liệu pháp nghề nghiệp để cải thiện các kỹ năng vận động nhỏ hoặc các vấn đề phối hợp.

- Thuốc hoặc điều trị khác cho bệnh cơ.

Trẻ em thường mạnh mẽ hơn và phối hợp nhiều hơn khi chúng lớn lên. Hãy cho bác sĩ biết bé nhà bạn không phát triển một số dấu mốc sau đây hoặc dường như đang mất bất kỳ kỹ năng vận động nào mà bé đã học được.

Đến 3 tuổi, trẻ thường có thể:

- Giữ thăng bằng và đi lên xuống cầu thang

- Làm việc với các hoạt động nhỏ

- Chồng nhiều hơn một khối

- Chạy, nhảy trong thời gian ngắn

- Đứng trên một chân trong hơn một vài giây

Đến 4 tuổi, trẻ thường có thể:

- Ném bóng trên cao hoặc bắt một quả bóng lớn

- Nhảy tại chỗ hoặc nhảy bằng một chân

- Đi xe ba bánh

- Nắm một cây bút chì và viết nguệch ngoạc

- Chồng bốn khối

Đến 5 tuổi, trẻ thường có thể:

- Xây dựng một tòa tháp gồm sáu đến tám khối

- Phi nước đại hoặc đạp xe nhanh

- Sử dụng kéo trẻ em tốt

- Giữ bút chì thoải mái

- Cởi quần áo dễ dàng

- Đứng trên một chân trong 10 giây

- Đi lên hoặc xuống cầu thang xen kẽ các bước mà không sử dụng tay vịn

- Đánh răng

- Rửa và lau khô tay

Sự chậm trễ về mặt xã hội và cảm xúc

Những vấn đề này có thể có nghĩa là trẻ em gặp khó khăn trong việc hòa đồng với người lớn hoặc những đứa trẻ khác. Hầu hết thời gian, các vấn đề xuất hiện trước khi trẻ em bắt đầu đi học. Một nguyên nhân phổ biến của sự chậm trễ xã hội và cảm xúc được gọi là rối loạn phổ tự kỷ hay ASD. Nó có thể ảnh hưởng đến cách một đứa trẻ thể hiện bản thân, tương tác, cư xử và học hỏi.

Điều trị cho sự chậm trễ về mặt xã hội hoặc cảm xúc phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng của nó đến cuộc sống của trẻ. Bạn có thể làm việc chặt chẽ với bác sĩ trẻ và các chuyên gia khác để tìm ra những gì giúp bé nhiều nhất.

Thuốc hoặc các loại trị liệu hành vi đặc biệt có thể giúp đỡ nếu trẻ có vấn đề về hành vi do chậm trễ. Bạn cũng có thể làm việc với một nhà trị liệu để học cách khuyến khích các kỹ năng xã hội và cảm xúc tốt ở nhà. Bạn càng sớm xử lý những vấn đề này, bé càng có thể bắt kịp những đứa trẻ khác bằng tuổi mình.

Kỹ năng xã hội hoặc cảm xúc mà một đứa trẻ 3 tuổi đã biết thể hiện là:

- Thể hiện sự quan tâm đến những đứa trẻ khác

- Thoải mái hơn khi xa cha mẹ hoặc người chăm sóc

- Có thể giữ liên lạc tốt với mắt

Đến 4 tuổi, trẻ thường:

- Bám hoặc khóc ít hơn khi bố mẹ rời đi

- Chú ý đến những đứa trẻ khác

- Trả lời những người ngoài gia đình

Đến 5 tuổi, trẻ thường:

- Thể hiện một loạt các cảm xúc

- Có thể tách khỏi cha mẹ của họ một cách dễ dàng

- Muốn chơi với những đứa trẻ khác.